Σελίδες

Δευτέρα 9 Μαΐου 2011

Ο "ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΤΖΟΓΟΥ" ΚΑΙ Η ΕΞΑΧΡΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ


Ο "ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΤΖΟΓΟΥ" ΚΑΙ Η ΕΞΑΧΡΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΒΗΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Αν κάποιος επιχειρήσει να μάθει μέσα από τις εφημερίδες ή τις ειδησεογραφικές εκπομπές οπτικοακουστικών μέσων, τα κονδύλια που δαπανά το Δημόσιο για την Παιδεία ή την Υγεία, ο κόπος του θα πάει χαμένος. Ανά πάσα στιγμή όμως έχει στο "πιάτο" τα ποσά που παίχτηκαν στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, τις διακυμάνσεις των πλέον απίθανων χρηματαγορών και τις εκτιμήσεις των "ειδικών" για τη διαμόρφωση των χρηματιστηριακών τιμών στις επόμενες ώρες.

Σήμερα στη χώρα μας έχει στηθεί ένας απίστευτος μηχανισμός διαφήμισης του χρηματιστηριακού τζόγου, ο οποίος με όλο και πιο γρήγορους ρυθμούς "σπρώχνει" τον απλό εργαζόμενο, που έχει δυο δεκάρες αποταμίευση, προς την οδό Σοφοκλέους! Η λειτουργία του μηχανισμού είναι απλή: Αξιοποιείται ως δέλεαρ το "εύκολο κέρδος" και η "αρπαχτή", που υποτίθεται πως αποτελεί αντιστάθμισμα των αποτελεσμάτων της εφαρμοζόμενης πολιτικής και των επιπτώσεών της. Σαν κύριο προβάλλονται είτε οι βαρύγδουπες εκτιμήσεις των αυτοαποκαλούμενων ειδικών, είτε ο διαδεδομένος ψίθυρος πως ο γείτονας και η γειτόνισσα έβγαλε μια ολόκληρη περιουσία, είτε και τα δύο μαζί.

Η παρακολούθηση αυτών των μεγεθών, παρά το γεγονός - όπως θέλουμε να πιστεύουμε - ότι λίγο ενδιαφέρει τους εργαζόμενους, πρέπει να ομολογηθεί πως έχει ενδιαφέρον. Ίσως, μόνο και μόνο, από τη σκοπιά που διατύπωνε ο Ενγκελς για το χρηματιστήριο του περασμένου αιώνα. Τότε που το χαρακτήριζε ως "τόπο όπου οι κεφαλαιοκράτες αφαιρούσαν ο ένας του άλλου τα συσσωρευμένα κεφάλαια, και αφορούσε άμεσα τους εργάτες μόνο σαν μια καινούρια απόδειξη της γενικής εξαχρειωτικής επίδρασης της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας" (Κ. Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος ΙΙΙ, "Σύγχρονη Εποχή" 1978, σελ. 1.115).

Τα επίσημα στοιχεία που δίνονται στη δημοσιότητα από τις διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες, μαρτυρούν με τον πιο δραματικό τρόπο αυτή ακριβώς την εξαχρείωση. Την εξαχρείωση ολόκληρου του καπιταλιστικού κόσμου, που, αδύναμος πια ν΄ αντιμετωπίσει τη βαθιά κρίση η οποία διέπει όλες τις σφαίρες της οικονομικής και κοινωνικής δράσης, έχει θεωρητικοποιήσει πλέον την παραγωγική απραξία, θεοποιώντας τον παρασιτισμό και τον τζόγο των χρηματαγορών. Κεφάλαια ασύλληπτου και απροσδιόριστου όγκου, που ένα και μόνο μέρος τους θα ήταν ικανό να λύσει το πρόβλημα της πείνας και της φτώχειας στον πλανήτη, τροχοδρομώντας παράλληλα μια πορεία εξασφάλισης στοιχειωδών όρων διαβίωσης για τους λαούς, μετακινούνται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, εν ήδη Φαντομά, από τη μία άκρη του πλανήτη στην άλλη, λεηλατώντας αγορές, παραγωγικές δραστηριότητες, οικονομίες και ολόκληρους λαούς.

Είναι γνωστό πώς το σημαντικότερο μέρος των συναλλαγών στο Χρηματιστήριο, αλλά και οι τιμές των μετοχών διαμορφώνονται με βάση τα σχέδια που καταστρώνουν κατά περιόδους οι περιβόητοι, ντόπιοι και ξένοι, "θεσμικοί επενδυτές". Τα διάφορα, δηλαδή, τραπεζικά συγκροτήματα, οι χρηματοοικονομικές εταιρίες, οι μεγάλες εταιρίες των συμμετοχών κλπ., που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους μεγάλο αριθμό μετοχών από διάφορες επιχειρήσεις. Ο σημαντικός αριθμός των μετοχών που διαθέτουν τους επιτρέπει να επιδρούν στην πορεία των τιμών με τρόπο που στις περισσότερες περιπτώσεις - είτε υπάρχει άνοδος είτε πτώση - να αποκομίζουν κέρδη. Με αυτή την έννοια, οι τιμές που πολλές φορές έχουν κάποιες μετοχές στο Χρηματιστήριο, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτα περισσότερο από την απεικόνιση αυτού ακριβώς του παιχνιδιού. Ένα παιχνίδι που ακολουθεί το δικό του δρόμο και συνήθως είναι άσχετο από τα συμφέροντα και τα δεδομένα της επιχείρησης που αντιπροσωπεύουν. Επειδή μάλιστα οι σημερινές συναλλαγές στις χρηματαγορές γίνονται με μεγάλες ταχύτητες, λόγω της διάδοσης των ηλεκτρονικών συστημάτων, δεν είναι λίγες οι φορές που τόσο οι συναλλαγές όσο και οι τιμές αποτελούν... αέρα κοπανιστό (φούσκες). Γιατί αέρας κοπανιστός είναι για την οικονομία της χώρας, όταν οι "θεσμικοί" αγοράζουν και πωλούν τη μετοχή μιας επιχείρησης στη διάρκεια λίγων λεπτών, είτε για να βγάλουν κέρδη, είτε για να ικανοποιήσουν άλλες ανάγκες μετασχηματισμών στα χαρτοφυλάκιά τους.

Εξαιρετικά επίκαιρη για την ουσία των πράξεων στο χρηματιστήριο είναι σχετική αναφορά του Μαρξ. Οι μετοχές λέει, "είναι πράγματι τίτλοι ιδιοκτησίας πάνω σε πραγματικό κεφάλαιο. Ωστόσο δε δίνουν δικαίωμα διάθεσης αυτού του κεφαλαίου. Δεν μπορεί να αποσυρθεί". Οι μετοχές όμως αυτές, "τα διπλότυπα" κατά τον Μαρξ, μετατρέπονται σε αντικείμενο συναλλαγής, ενώ οι εναλλασσόμενοι κάτοχοί τους, απλά "γίνονται ονομαστικοί εκπρόσωποι μη υπαρκτών κεφαλαίων". Κι έτσι είναι πραγματικά, αφού το κεφάλαιο που εισέπραξε, για παράδειγμα, κάποιος επιχειρηματίας οι μετοχές του οποίου εισήχθησαν στο χρηματιστήριο, δηλαδή "το πραγματικό κεφάλαιο", όπως λέει ο Μαρξ, "δεν περνάει σε άλλα χέρια, επειδή τα διπλότυπα αλλάζουν χέρια". Με δυο λόγια οι μετοχές, συνεχίζει, "σαν διπλότυπα - που σαν εμπορεύματα είναι τα ίδια διαπραγματεύσιμα και γι΄ αυτό κυκλοφορούν τα ίδια σαν κεφαλαιακές αξίες - είναι απατηλά και το ποσό της αξίας τους μπορεί να πέφτει και να ανεβαίνει εντελώς ανεξάρτητα από την αξική κίνηση του πραγματικού κεφαλαίου, τίτλους του οποίου αποτελούν". (Κ. Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος ΙΙΙ, σελ. 601).

Η κεφαλαιοποίηση του ελληνικού χρηματιστηρίου, η χρηματιστηριακή αξία δηλαδή όλων των εισηγμένων στην οδό Σοφοκλέους επιχειρήσεων, ήταν 11,5 τρισεκατομμύρια δραχμές στις αρχές του 1997, διαμορφώθηκε στα 23,4 τρισ. στις 31 Δεκέμβρη του 1998 και μετά δύο μήνες έφτασε τα 28,2 τρισεκατομμύρια δραχμές! Ο καθένας αντιλαμβάνεται πως όχι μόνο δεν είναι δυνατόν να μιλήσει κανείς για μια τέτοια εξέλιξη των κεφαλαίων και της αξίας των επιχειρήσεων, αλλά και πως θα αποδεικνυόταν εντελώς απατηλή - και θα οδηγούσε σε χρηματιστηριακή καταστροφή - οποιαδήποτε προσπάθεια μαζικής ρευστοποίησης των μετοχών σε αυτά τα επίπεδα. Επειδή, λοιπόν, οι γνωρίζοντες το ξέρουν αυτό πολύ καλά, προσπαθούν τώρα με κάθε τρόπο να προσελκύσουν νέα κεφάλαια στο χρηματιστήριο, αφού κανόνας για να εξασφαλιστεί, έστω για κάποιο διάστημα, η άνοδος και η σταθερότητα των τιμών, είναι η αύξηση της ζήτησης. Γι΄ αυτό και καθημερινά βλέπουμε γύρω μας να "εμπλουτίζονται" τα επιχειρήματα και οι λόγοι για τους οποίους κάποιος να αρχίσει να ασχολείται με τις συναλλαγές της οδού Σοφοκλέους. Κι αφού όπως φαίνεται η επιχειρηματολογία του τύπου "αναμένονται κέρδη επιχειρήσεων", "θετική πορεία προς την ΟΝΕ", "διεθνές κλίμα" κλπ., δεν έχει πια αποτελέσματα, επιστρατεύουν τις εκτιμήσεις των διεθνών οίκων. Των "θεσμικών επενδυτών" που σημειώνεται παραπάνω.

Για την ιστορία, και για την όποια φερεγγυότητα αυτών των "θεσμικών επενδυτών", αξίζει ν΄ αναφερθεί ότι από το σύνολο των ομίλων που σε παγκόσμιο επίπεδο "κάνουν παιχνίδι" στις χρηματαγορές, κανένας δεν αμφισβητεί πως ουσιαστικά το "κουμάντο" ανήκει σε 10 - 15 μεγάλα συγκροτήματα.

Τελειώνοντας να τονίσουμε ότι οι ισχυρισμοί ότι τάχα οι εξελίξεις στην οδό Σοφοκλέους συνδέονται ή αντικατροπτίζουν την πραγματική πορεία της ελληνικής οικονομίας, είναι αναληθείς. Το αντίθετο μπορούμε να πούμε ότι συμβαίνει. Όλο και περισσότερο αποκαλύπτεται πως το ανεβοκατέβασμα των δεικτών και οι αυξομειώσεις των όποιων κερδών, βρίσκονται σε προοδευτικά μεγαλύτερη διάσταση από τα τεκταινόμενα στους διάφορους τομείς της πραγματικής δραστηριότητας.

Η ξέφρενη πορεία ανόδου και τα ρεκόρ που διαδέχονται το ένα το άλλο στην οδό Σοφοκλέους, κρύβουν παγίδες. Η εξέλιξη των τιμών σε τέτοιου είδους παιχνίδια, όχι μόνο δεν είναι ποτέ ευθύγραμμη, αλλά τις περισσότερες φορές παρεπόμενο της ανάκαμψης είναι η μεγάλη πτώση τους. Άλλωστε, αυτό ακριβώς έγινε αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα πολλοί αμύητοι στον τζόγο της οδού Σοφοκλέους να χάσουν κυριολεκτικά τις οικονομίες τους. Να μην ξεχνάει κανείς ότι κερδισμένοι στο χρηματιστήριο είναι συνήθως αυτοί που ξέρουν από τα μέσα και λόγω της δύναμής τους μπορούν να καθορίζουν τους όρους του παιχνιδιού. Οι υπόλοιποι μικροεπενδυτές είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα μείνουν με το... όνειρο. Και μεταξύ μας... ας πρόσεχαν.

Δημοσιεύθηκε στη ΝΕΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ στις 15 Ιανουαρίου 2000

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου