Σελίδες

Σάββατο 7 Μαΐου 2011

85 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΚΚΙΝΟ ΟΧΤΩΒΡΗ ΤΟΥ 1917


85 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΚΚΙΝΟ ΟΧΤΩΒΡΗ ΤΟΥ 1917

Η ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Πολλά γράφτηκαν τις τελευταίες ημέρες για την επέτειο των 85 από την Επανάσταση που συγκλόνισε τον κόσμο, για την πρώτη έφοδο στον ουρανό. Οι περισσότεροι στάθηκαν επιφανειακά στο ζήτημα, άλλοι δεν το συνέδεσαν καθόλου με το σήμερα και ο "Ριζοσπάστης" σε Ειδικό Αφιέρωμα που έκανε την Κυριακή πρόβαλε τον Στάλιν και τη σταλινική θεώρηση της Επανάστασης. Το ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ επιχειρεί σήμερα μια μαρξιστική ανάλυση και παρουσίαση αυτού του γεγονότος. Όταν οι άλλοι μιλάνε για την "τρομοκρατία" και τους "τρομοκράτες" που πρέπει να "συντριβούν" εμείς μιλάμε για ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ που πρέπει να γκρεμίσει τον καπιταλισμό και την παγκοσμιοποιημένη εξαθλίωση των εργαζομένων. Το άρθρο που επιμελήθηκε ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΗΧΟΣ βασίζεται σε ομιλίες (κυρίως του Σάββα Μιχαήλ) και συζητήσεις που έγιναν σε συνέδριο για την Οκτωβριανή Επανάσταση που οργάνωσαν τα περιοδικά Άλφα, Θέσεις, Ουτοπία και Πολίτης.

Τι συμβαίνει σύντροφοι, σήμερα που ο μέγιστος ιστορικός σταθμός της εποχής μας καταρρέει και μαζί του τα κύρια σημεία αναφοράς για το διεθνές επαναστατικό κίνημα; Που στεκόμαστε, όλοι εμείς της Επαναστατικής Αριστεράς, απέναντι στην φύση της εποχής μας μετά τις δραματικές καταρρεύσεις στην Ανατολή το 1989 - 1991, τον πόλεμο στα Βαλκάνια, τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, το κυνήγι των "μαγισσών" και της "τρομοκρατίας, σε όλο τον κόσμο, τον επαπειλούμενο πόλεμο στο Ιράκ, και την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση;

Η παγκοσμιοποίηση, η μαγική λέξη αυτού του fim de siecle, παρουσιάζεται από τους οπαδούς της βαρβαρότητας και του "τέλους της ιστορίας", να συμπίπτει με το τέλος της Οκτωβριανής Επανάστασης, της κληρονομιάς της, του ιστορικού κύκλου που άνοιξε το 1917, το τέλος της εποχής των επαναστάσεων, και όπως ανιστόρητα ισχυρίζονται, το τέλος της ίδιας της ιστορίας! Από μια μαρξιστική άποψη, το αντίθετο συμβαίνει: η παγκοσμιοποίηση δεν σημαδεύει το τέλος αλλά την αρχή της Οκτωβριανής Επανάστασης. Είναι η πηγή και κινητήρια δύναμη της επανάστασης αλλά και των προβλημάτων της. Είναι το θεμέλιο κι ο ορίζοντάς της.

Προφανώς οι δύο αντιλήψεις για την παγκοσμιοποίηση και συνεπώς για τη φύση της εποχής είναι ασυμβίβαστες. Για την κυρίαρχη αστική αντίληψη, οι φετιχοποιημένες "παγκοσμιοποιημένες αγορές" αντιπροσωπεύουν ένα εντελώς νέο, μετα-βιομηχανικό, μετα-ιμπεριαλιστικό στάδιο του παγκοσμίως ολοκληρωμένου καπιταλισμού, ο οποίος ξεπέρασε τις αντιφάσεις του, τα εθνικά όρια και ανταγωνισμούς και θριαμβευτικά κυριαρχεί στον πλανήτη, πάνω στα ρείπια των επαναστάσεων και των επαναστατικών προσδοκιών που γεννήθηκαν τον προηγούμενο αιώνα, προπαντός στις πρώτες δεκαετίες του. Για την δεύτερη αντίληψη, αντίθετα, η παγκοσμιοποίηση προσδιορίζει την εποχή μας ως ιμπεριαλιστική εποχή της καπιταλιστικής παρακμής. Εάν η πρώτη αντίληψη είναι απολογητική, η δεύτερη για να είναι όντως μαρξιστική πρέπει να είναι κριτική και ιστορική, ερχόμενη σε ρήξη μ΄ όλα τα μηχανιστικά σχήματα για μια ανιστορική "γενική κρίση" που συνεχώς βαθαίνει και ποτέ δεν αλλάζει, όπως συμβαίνει στα κλισέ του σταλινισμού (που εκφράζει κι ο Ριζοσπάστης στο αφιέρωμά του την Κυριακή 10/11/2002) και τον απόηχό τους σ΄ ορισμένες σέχτες που αυτοαποκαλούνται "τροτσκιστικές". Η παγκοσμιοποίηση και η παρακμή δεν πρέπει να διαχωρίζονται ή ν΄ αντιπαρατίθενται αλλά να συλλαμβάνονται και να αναλύονται στην εσωτερική τους σύνδεση και ιστορική διαλεκτική.

Η παγκοσμιοποίηση πηγάζει από την τάση στην καθολικότητα που ενυπάρχει στο κεφάλαιο ως αυτο-επεκτεινόμενη αξία. Δεν είναι όμως ταυτόσημη με τον καπιταλισμό κι αμετάλλακτη από τις απαρχές του, όπως ισχυρίζονται ορισμένες θεωρίες περί του "συστήματος-κόσμου" (Ι. Βαλλερστάϊν). Αναπτύσσεται ιστορικά και κορυφώνεται στην εποχή όπου το κεφάλαιο συναντάει το όριό του στον ίδιο του τον εαυτό. Ο Μαρξ τονίζει στα Grundrisse: "είναι μόνο το κεφάλαιο που δημιουργεί την αστική κοινωνία και την καθολική ιδιοποίηση της φύσης και τον ίδιο τον κοινωνικό δεσμό ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας. Εξ ου και η μεγάλη εκπολιτιστική επιρροή του κεφαλαίου, εξ ού και η παραγωγή εκ μέρους του ενός σταδίου της κοινωνίας με το οποίο συγκρινόμενα όλα τα προηγούμενα στάδια φαίνονται απλώς τοπικές εξελίξεις της ανθρωπότητας και ειδωλολατρία της φύσης {...} Είναι αυτή η ίδια τάση που κάνει το κεφάλαιο να κινείται πέρα από εθνικά σύνορα και προκαταλήψεις και επίσης πέρα από τη φύση {...}. Αλλά από το γεγονός ότι το κεφάλαιο θέτει αυτά τα όρια σαν φραγμούς που ήδη έχει ξεπεράσει ιδεατά, δεν σημαίνει καθόλου ότι το κεφάλαιο πραγματικά τα ξεπέρασε, και εφ΄ όσον κάθε τέτοιο όριο αντιφάσκει με τον προσδιορισμό του κεφαλαίου, η παραγωγή του υπόκειται σε αντιφάσεις που συνεχώς ξεπερνιούνται και εξίσου συνεχώς επανατίθενται. Ακόμα παραπέρα, η καθολικότητα, προς την οποία το κεφάλαιο ωθείται ακαταπαύστως, προσκρούει σε φραγμούς μέσα στην ίδια την φύση του κεφαλαίου, φραγμούς της ανάπτυξής του αφήνουν ν΄ αναγνωριστεί ότι το ίδιο το {κεφάλαιο} είναι ο μεγαλύτερος φραγμός στον δρόμο αυτής της τάσης και ως εκ τούτου θα ωθηθεί προς την υπέρβασή του μέσω του ίδιου του εαυτού του". (Marx - Engels, t. 28, σελ. 336 - 337, Progress). Οι ιστορικές τάσεις που ο Μαρξ ανέλυσε στην εποχή του απόγειου του καπιταλισμού οδήγησαν στη μετάβαση στην εποχή της παρακμής του. Η τάση οικονομικής παγκοσμιοποίησης είναι η κινητήρια δύναμη της καπιταλιστικής παρακμής, της ιστορικής εξάντλησης του κεφαλαίου, της αναγκαιότητας της "υπέρβασής του μέσω του ίδιου του εαυτού του". Κι αντίστροφα, η καπιταλιστική παρακμή προωθεί - όχι ευθύγραμμα, μέσω αντιφάσεων - την παγκοσμιοποίηση.

Όπως έχουμε και άλλες φορές τονίσει, η παγκοσμιοποίηση ανεπτύχθη μέχρι τώρα σε τρεις φάσης, με την κάθε μιά της να συνδέεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με την Οκτωβριανή Επανάσταση και την τύχη της.

Η πρώτη φάση συμπίπτει με την ανάδυση του ιμπεριαλισμού στα τέλη του 19ου αιώνα, καταλήγοντας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Ρώσικη Επανάσταση.

Η δεύτερη φάση ακολούθησε την ήττα του Ναζισμού στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. (1944 - 71). Βασίστηκε στη νέα ισορροπία, που θεσμοποιήθηκε στη Γιάλτα και τις κεϋνσιανές συμφωνίες στο Μπρέττον Γουντς, και προσπάθησε ν΄ αποκρούσει και να "παγώσει" κάθε επαναστατική εξέλιξη στη μεταπολεμική περίοδο, ν΄ αποτρέψει νέους Οκτώβρηδες.

Η τρίτη φάση που άρχισε στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 και συνεχίζεται ακόμα, είναι το αποτέλεσμα της κατάρρευσης του κεϋνσιανού οικοδομήματος του Μπρέτον Γουντς και συμπίπτει, στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 με αρχές της δεκαετίας του ΄90, με την κατάρρευση του Σταλινισμού, της Γιάλτας και της ίδιας της Σοβιετικής Ενωσης. Η τελευταία τρίτη φάση είναι αυτή που γενικώς θεωρείται ως η "παγκοσμιοποίηση" καθ΄ εαυτή.

Η μυθική εικόνα μιας "τελικής και πλήρους νίκης" του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου έχει υλική της βάση, το υπέρτατο φετίχ, την γιγάντια σαπουνόφουσκα του πλασματικού κεφαλαίου, που με κερδοσκοπική φρενίτιδα τρέχει ανάμεσα στις απορρυθμισμένες - παγκοσμιοποιημένες χρηματαγορές. Ο μύθος της παγκοσμιοποίησης κριτικάρεται ακόμα κι από κάποιους νηφαλιώτερους αστούς σχολιαστές της παρούσας κατάστασηες. Στο Economist (18 - 24 Οκτωβρίου 1997, One World? σελ. 103 - 104) ασκείται οξεία κριτική σ΄ ορισμένες πολυδιαφημισμένες πλευρές της μυθικής παγκοσμιοποίησης όπως είναι η ολοκλήρωση των αγορών προϊόντων, η εξάλειψη του Κράτους - Έθνους, η αποδέσμευση του κεφαλαίου από την εσωτερική αγορά κλπ. Τονίζεται ότι "Οι αγορές προϊόντων πουθενά δεν είναι τόσο ολοκληρωμένες πάνω από σύνορα όσο είναι στο εσωτερικό των εθνών. Πάρετε το παράδειγμα του εμπορίου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τον Καναδά, ένα από τα ολιγότερα περιοριστικά σύνορα εμπορίου στον κόσμο.

Κατά μέσο όρο, το εμπόριο ανάμεσα σε μια καναδική επαρχία και μιαν αμερικανική πολιτεία είναι 20 φορές μικρότερη απ΄ ότι το εσωτερικό εμπόριο ανάμεσα σε δύο καναδικές επαρχίες".

Οι αριθμοί για τις άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό (Forei-gndirect investment - FDI) είναι εξίσου εύγλωττοι: "Η άμεση επένδυση στο εξωτερικό που περιλαμβάνει τον έλεγχο επιχειρήσεων ή ιδιοκτησίας πάνω από εθνικά σύνορα δεν είναι καθόλου ένα καινούργιο φαινόμενο. Σήμερα ισούται με το 6% των συνολικών επενδύσεων στο εσωτερικό των πλούσιων οικονομιών. Στην δεκαετία πριν το 1914, αντιθέτως, οι άμεσες επενδύσεις των βρετανών καπιταλιστών στο εξωτερικό ήταν περίπου τόσο μεγάλες όσο οι άμεσες επενδύσεις στο εσωτερικό (ο.π.π. σελ. 104)" Εάν συγκρίνουμε την εξαγωγή κεφαλαίων από τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες στην πρώτη φάση της παγκοσμιοποίησης, την 30ετία πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την παρούσα τρίτη φάση μετά το 1979, βλέπουμε ότι "η καθαρή εκροή κεφαλαίου από την Βρετανία (δηλ. το πλεόνασμα των τρεχουσών συναλλαγών της) είναι κατά μέσο όρο 5% του ΑΕΠ για την περίοδο 1880 - 1913, φτάνοντας περίπου το 10% του ΑΕΠ στην κορύφωσή της. Συγκριτικά το διαβόητο "υπερβολικό" πλεόνασμα των τρεχουσών συναλλαγών της Ιαπωνίας, έπαιζε γύρω στο 2 - 3% του ΑΕΠ μόνον, στην διάρκεια της δεκαετίας που πέρασε" (ο.π.π.)

Είναι αδύνατον να ερμηνευτούν αυτές οι αλλαγές δίχως την θεωρία της παρακμής. Στην πρώτη φάση της παγκοσμιοποίησης, όταν η εξαγωγή εμπορευμάτων, ο καπιταλισμός επεκτεινόμενος διεθνώς επαναστατικοποίησε τον καταμερισμό εργασίας σε παγκόσμια κλίμακα, προωθώντας παραγωγικές επενδύσεις. Η τρίτη φάση ήρθε μέσα από την μεγαλύτερη κρίση υπερπαραγωγής κεφαλαίου, προϊόν των "30 ενδόξων ετών" της μεταπολεμικής άνθησης (της δεύτερης δηλ. φάσης) και χαρακτηρίζεται από την φυγή στην κερδοσκοπική σφαίρα των παγκοσμιοποιημένων χρηματαγορών, μακριά από την πραγματική παραγωγή. Η σημερινή πολυδιαφημισμένη παγκοσμιοποίηση είναι πρωταρχικά χρηματιστηριοποίηση σε παγκόσμια κλίμακα. Τα 1,2 τρις δολάρια που κινούνται ημερησίως από το ένα χρηματιστήριο στο άλλο, στην άλλη άκρη του πλανήτη, βρίσκονται σε αστρονομική απόσταση από το τί πραγματικά συμβαίνει στην υλική βάση της οικονομικής ζωής. Ο Τρότσκι είχε πει "όσο πιο φτωχή γίνεται η οικονομία, τόσο πιο πλούσια φαίνεται στην εικόνα που αντανακλά αυτός ο καθρέφτης του πλασματικού κεφαλαίου" (The first Five years of the Communist International, New Park Publications, t. 1, σελ. 236).Συνεπώς οι αριθμοί για το FDI, την εκροή κεφαλαίων, για την σχέση του πλασματικού με το παραγωγικό κεφάλαιο κλπ., αποκαλύπτουν - κάτι που ο Economist δεν θα το παραδεχθεί ποτέ - τον παρασιτισμό και την παρακμή του συστήματος που σήμερα έχουν ασύγκριτα περισσότερο επιδεινωθεί σε σχέση μ΄ έναν αιώνα πριν. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει στην πραγματικότητα παγκοσμιοποίηση των αντιφάσεων του κεφαλαίου, εντατικοποίηση της καπιταλιστικής παρακμής, στο σημείο όπου όλες οι διεθνείς ισορροπίες, που εγκαθιδρύθηκαν στον αιώνα μας, μετά δυο καταστροφικούς πολέμους, έχουν καταρρεύσει.

Όταν η ανάδυση αυτών των παγκοσμίων αντιφάσεων του καπιταλισμού κατά την πρώτη φάση της παρακμής που έφερε την έκρηξη το 1914 και έσπασε την θρυλική "διεθνή ιμπεριαλιστική αλυσίδα στον πιο αδύνατο κρίκο της κρίσης" - στη Ρωσία το 1917. Το γεγονός ότι αυτή η επανάσταση αποτελεί την εναρκτήρια στιγμή μιας εντελώς νέας ιστορικής εποχής μπορεί να ειδωθεί κι από τις δυο πλευρές, την διεθνή και την ρωσική: χωρίς την θεμελιακή αλλαγή στις παγκόσμιες ιστορικές συνθήκες η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση θα ήταν αδύνατη, και αντιστρόφως, χωρίς την υπέρβαση του όλου ιστορικού κύκλου των αστικών επαναστάσεων που άρχισε στην Ολλανδία, την Αγγλία και την Γαλλία, η Ρωσική Επανάσταση δεν θα νικούσε το 1917.

Με απλούς όρους: εάν αυτή η υπέρβαση δεν λάβαινε χώρα, εάν οι Μπολσεβίκοι δεν καθοδηγούσαν τα Σοβιέτ στην κατάληψη όλης της εξουσίας και στην σοσιαλιστική επανάσταση, τότε η αστική ρωσική δημοκρατία υπό την Προσωρινή Κυβέρνηση, έχοντας αποδείξει την μη βιωσιμότητά της, αναπόφευκτα θα κατέρρεε μπροστά στην κορνιλωβική αντεπανάσταση κι η χώρα θα παλινδρομούσε στην θέση μιας μισοαποικίας, κάπου μεταξύ της θέσης που είχε η Ρωσία πριν το 1914 και την τότε αποικιακή Ινδία, όπως σωστά τόνισε ο Τρότσκι. Για να υπερβεί τον ιστορικό κύκλο των περασμένων επαναστάσεων, η Ρωσική επανάσταση έπρεπε να πάει, επίσης, πέραν των ορίων στα οποία προσέκρουσαν και οι επαναστάσεις του 1848 και η παρισινή Κομμούνα του 1871.

Βγάζοντας τα μαθήματα του 1848, ο Μαρξ επισήμαινε την εξάντληση του ιστορικού ρόλου της μπουρζουαζίας που βρισκόταν πιά πίσω από τις απαιτήσεις του αιώνα: "Δεν αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα μιας νέας κοινωνίας ενάντια στην παλιά, αλλά ανανεωμένα συμφέροντα μέσα σε μια παρωχημένη κοινωνία" (Κλ. MECW τ. 8 σελ. 161 - 163). Η μόνη ιστορική οδός προς τα εμπρός θάταν, να γίνει Διαρκής η επανάσταση μέσω του επαναστατικού ρόλου της εργατικής τάξης ως "καθολικής τάξης", "μιας τάξης που μιλάει για το σύνολο της σύγχρονης κοινωνίας" (ο.π.π. σελ. 162) και που θα οδηγούσε όχι σε μια νέα μορφή ταξικής κοινωνίας αλλά στην κατάργηση των τάξεων σ΄ όλο τον κόσμο. Η εργατική τάξη επιτελεί τον ρόλο της όταν λειτουργεί ως "απόλυτη αρνητικότητα" για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Χέγκελ), όταν αρνούμενη το αντίθετό της, την καπιταλιστική τάξη, την ανατρέπει και προχωράει στην άρνηση του ίδιου του εαυτού της, με την βαθμιαία εξαφάνιση του δικού της προλεταριακού κράτους και την εξάλειψη των κοινωνικών διαιρέσεων.

Αυτή η εντελώς νέα κοσμο - ιστορική προοπτική δεν ήταν (ούτε είναι) αυτομάτως αποδεκτή από την επαναστατική τάξη. Εάν το 1848 απέδειξε την ιστορική εξάντληση της μπουρζουαζίας, η Παρισινή Κομμούνα απέδειξε και την αναγκαιότητα της προλεταριακής δικτατορίας ως (μισο) Κράτους νέου τύπου και την καταστροφική αυταπάτη, που επικράτησε στο εργατικό κίνημα από την εξέγερση στη Λυών το 1831 ως και το ηρωικό 1871, ότι δηλ. η εργατική τάξη έπρεπε να "συμπληρώσει" την δημοκρατική επανάσταση του 1789 μαζί με το πιό ριζοσπαστικό τμήμα της μπουρζουαζίας. Οι μπολσεβίκοι στην Οκτωβριανή Επανάσταση νίκησαν αυτήν ακριβώς την αυταπάτη, και κάνοντας την επανάσταση Διαρκή, εγκαθίδρυσαν την δικτατορία του προλεταριάτου εγκαινιάζοντας την παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση. Απ΄ αυτή την άποψη είχε απολύτως δίκιο ο ποιητής Andre Breton όταν (στην Arcane 17) μας θύμιζε ότι το ΄17 είναι το ανάποδο του ΄71 - η υπέρβαση του ορίζοντα της Γαλλικής Επανάστασης του 1789.

Σήμερα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, υψώνονται φωνές που ισχυρίζονται είτε ότι έκλεισε πια όλη η περίοδος των επαναστάσεων των νέων καιρών και πρέπει να πάμε πίσω από το 1789 στους προ - νεωτερικούς καιρούς είτε ότι ο δρόμος προς τα εμπρός είναι η παλινδρόμηση στο 1789, για την "ολοκλήρωση" των αιτημάτων του με τη ριζοσπαστικοποίηση της δημοκρατίας. Και οι δυο ψευδο - λύσεις, η αντιδημοκρατική προ - νεωτερική και η δημοκρατική "μεταμοντέρνα" αποτελούν αντιδραστικές ουτοπίες ή άλλον δυστοπίες. Βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα μετά την νέα τραγωδία που γνωρίζει η χώρα του Οκτώβρη, όλοι όσοι καλούν για μια επιστροφή στο 1789 ή και πιο πίσω, παίρνουν για πραγματικότητα την επιθυμία τους νάχει κλείσει ο νέος ιστορικός ορίζοντας που άνοιξε το 1917.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι η υψηλότερη εκδήλωση μέχρι τώρα των βαθύτερων απαιτήσεων της εποχής μας. Ακόμα κι αν αλήθευαν οι ευχές των εχθρών της και η σοσιαλιστική επανάσταση είχε οριστικά συντριβεί, αυτό θα σήμαινε τάχα ότι εξαφανίστηκε και η ίδια η εποχή κι οι απαιτήσεις της, η ίδια η πηγή που έκανε δυνατή και αναγκαία την επανάσταση; Μπόρεσε τάχα ο διεθνής καπιταλισμός να ξανανιώσει και να βρει τις χαμένες ισορροπίες του και την προ του 1914 δυναμική του;

Χωρίς τον διεθνή της χαρακτήρα η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι ανυπόστατη και η αντιφατική της διαδρομή, συμπεριλαμβανομένης και της παρούσας αντεπανάστασης ενάντιά της, είναι ακατανόητη. Ακόμα και το 1917, η Οκτωβριανή Επανάσταση παρέμενε ακατανόητη για τη μεγάλη πλειοψηφία των λεγόμενων "ορθόδοξων μαρξιστών" εκείνης της περιόδου. Στην πραγματικότητα, η πρωτοπορία δεν θα μπορούσε να οδηγήσει την επανάσταση στη νίκη χωρίς προηγουμένως νάχει έλθει σε αποφασιστική ρήξη με την ορθοδοξία και τον εξελικτισμό της 2ης Διεθνούς στο πιό θεμελιακό επίπεδο της στρατηγικής, της θεωρίας και της φιλοσοφικής μεθόδου. Μιας ρήξης που έκανε ο Τρότσκι με τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης κι ο Λένιν ιδιαίτερα μετά την ανανεωμένη μελέτη του πάνω στη διαλεκτική του Χέγκελ (1914 - 15), την ανάλυσή του για τον Ιμπεριαλισμό και τη φύση της εποχής, την στρατηγική του στροφή στις θέσεις του Απρίλη και το ελευθεριακό του "Κράτος και Επανάσταση".

Στη διάρκεια της πρώτης Ρώσικης Επανάστασης, ο Τρότσκι ήδη επέμενε πάνω στην διαλεκτική ανάμεσα στις παγκόσμιες ιστορικές εξελίξεις και τις Ρώσικες ιδιομορφίες, μια διαλεκτική που προσέδιδε στη Ρώσικη Επανάσταση τον διαρκή της χαρακτήρα και την διεθνή της δυναμική. Τον Ιούνιο του 1905, έγραφε ότι πάνω από μισό αιώνα μετά την επανάσταση του 1848 "ο καπιταλισμός μετέτρεψε όλο τον κόσμο σ΄ ένα ενιαίο οικονομικό και πολιτικό οργανισμό {...} η παγκόσμια μπουρζουαζία έκανε να εξαρτάται βαθιά η σταθερότητα του κρατικού της συστήματος από τα ασταθή προ-αστικά προπύργια της αντίδρασης.

Τούτο δίδει αμέσως στα γεγονότα που ξετυλίγονται τώρα έναν διεθνή χαρακτήρα κι ανοίγει έναν ευρύ ορίζοντα. Η πολιτική χειραφέτηση της Ρωσίας καθοδηγημένη από την εργατική τάξη θα υψώσει αυτή την τάξη σε ύψη πρωτόγνωρα μέχρι τώρα στην ιστορία, θα μεταφέρει σ΄ αυτήν κολοσσιαία ισχύ και εφόδια και θα την κάνει να δώσει απαρχή στην κατάλυση του παγκόσμιου καπιταλισμού, για την οποία η ιστορία δημιούργησε όλες τις αντικειμενικές συνθήκες". (Βλ. Results Park Publications σελ. 240). Αυτή η πρόγνωση - που αποτελούσε σκάνδαλο για τον "ορθόδοξο μαρξισμό" της 2ης Διεθνούς και μια εκ θεμελίων ρήξη με κάθε γραμμική αντίληψη της ιστορικής ανάπτυξης - επιβεβαιώθηκε τον Οκτώβρη του 1917.

Τώρα, 85 χρόνια αργότερα, πολλοί εχθροί κι ακόμη περισσότεροι απογοητευμένοι "φίλοι" του Οκτώβρη, θέτουν το ερώτημα μήπως οι Μενσεβίκοι κι η 2η Διεθνής είχαν δίκιο όταν επέμεναν ότι το χαμηλό επίπεδο των παραγωγικών δυνάμεων, η καθυστέρηση της χώρας, τα άλυτα αστικοδημοκρατικά καθήκοντα κλπ., καταδίκαζαν σ΄ αποτυχία οποιοδήποτε εγχείρημα σοσιαλιστικής επανάστασης. Ξανά η κατάρρευση της ΕΣΣΔ παρουσιάζεται ως μετά θάνατον δικαίωση του μενσεβικισμού. "Η μετάβαση στο σοσιαλισμό πρέπει ν΄ αρχίσει από την ανεπτυγμένη Δύση" - αυτό είναι το συμπέρασμα που ανακηρύσσεται ξανά σε δόγμα. Μέσ΄ απ΄ αυτήν την οπτική ο σταλινισμός - και η κατάρρευσή του - είναι το αναγκαίο αποτέλεσμα του Μπολσεβικισμού και του "βολονταρισμού" του. Η συμμετρική αλλά αντεστραμμένη άποψη είναι εκείνη του λεγόμενου "τριτοκοσμισμού", που βλέπει το επαναστατικό κύμα να κινείται πάντα σ΄ ένα μονόδρομο, από τις πιο καθυστερημένες στις πιο ανεπτυγμένες χώρες, μέχρις ότου ο σοσιαλισμός βρει την πιο ώριμή του μορφή. Σ΄ αυτή την οπτική επίσης ο σταλινισμός εμφανίζεται σαν μια αναγκαία προέκταση της σοσιαλιστικής επανάστασης στις ανώριμες μορφές της.

Ούτε η "δυτικόφιλη - ευρωκεντρική οπτική ούτε η "τριτοκοσμική" μπορούν να εξηγήσουν γιατί η πρώτη νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση έγινε ακριβώς στη Ρωσία, μια χώρα που δεν ανήκει ούτε στη Δύση ούτε στον αποικιακό κόσμο. Ενάντια σ΄ αυτές τις αντιλήψεις η θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης του Τρότσκι εστίασε στην λειτουργία των νόμων της ανισόμερης και συνδυασμένης ανάπτυξης στη σύγχρονη εποχή, δείχνοντας ότι ήταν ο συνδυασμός των πιο ετερογενών ιστορικών βαθμίδων στη Ρωσία, η αλληλοδιείσδυση της καθυστέρησης και της προόδου κάτω από την πίεση των παγκόσμιων εξελίξεων, πάνω απ΄ όλα η εκρηκτική εμφάνιση κι ανάπτυξη ενός φρέσκου μαχητικού, μοντέρνου προλεταριάτου μέσα σ΄ ένα προ-νεωτερικό περιβάλλον, εκείνα που κάναν τη Ρωσία να είναι ο πιο αδύνατος κρίκος της διεθνούς αλυσίδας του ιμπεριαλισμού. Το παγκόσμιο προτσές συνδυάζοντας μ΄ ένα μοναδικό τρόπο τα χαρακτηριστικά του ρωσικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού έκανε την ρωσική μοναδικότητα τον τόπο ανάδυσης μιας νέας καθολικότητας, ενός εντελώς νέου σταδίου της παγκόσμιας ιστορίας. Όπως ο Λένιν σωστά τόνισε, δεν ήταν απλώς ένας εθνικός κρίκος αλλά η ίδια η διεθνής αλυσίδα που έσπασε το 1917, στην εποχή όπου ο παγκόσμιος χαρακτήρας των μοντέρνων παραγωγικών δυνάμεων, της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής είναι κυρίαρχος πάνω στις εθνικές ιδιαιτερότητες.

Ως εκ τούτου η μετάβαση σ΄ έναν ανώτερο τρόπο παραγωγής και στην αταξική κοινωνία που άρχισε το 1917 δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί μέσα στα όρια και τους πόρους μιας και μόνο χώρας, έστω κι αν αυτή είχε ένα εθνικό επίπεδο παραγωγικών δυνάμεων πολύ υψηλότερο από εκείνο του νεαρού Σοβιετικού κράτους. Η θεμελιακή αντίφαση της μετεπαναστατικής μεταβατικής οικονομίας, απ΄ την οποία όλες οι άλλες πηγάζουν κι επηρεάζονται είναι η αντίφαση ανάμεσα στο διεθνή χαρακτήρα των μοντέρνων παραγωγικών δυνάμεων και στον εθνικό χαρακτήρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης προπαντός στα αρχικά της στάδια. Η σοσιαλιστική οικοδόμηση η ίδια πρέπει να προσανατολιστεί συσχετίζοντας τα καθήκοντά της με τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία - έχοντας ένα "διεθνές ταχύμετρο", όπως έλεγε ο Τρότσκι - καθώς και με την πορεία της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης. Στο σοσιαλιστικό πρόγραμμα, για να θυμηθούμε και τον μεγάλο Περουβιανό μαρξιστή Jose Carlos Marriategui "οι εθνικές περιστάσεις πρέπει να υποτάσσονται στον ρυθμό της παγκόσμιας ιστορίας".

Μόνο η τελική νίκη της παγκόσμιας επανάστασης, προ παντός στα νευραλγικά κέντρα του καπιταλισμού στη Δύση, μπορεί να λύσει την αντίφαση διεθνικού / εθνικού. Ηταν οι ήττες της παγκόσμιας επανάστασης στη Γερμανία, την Ευρώπη και την Κίνα που απομόνωσαν την Σοβιετική Ένωση στα όρια της κληρονομημένης καθυστέρησης κι ήταν οι πιέσεις του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού πάνω της η πρωταρχική πηγή του γραφειοκρατικού εκφυλισμού και των τερατωδιών του σταλινισμού. Ενώ η Οκτωβριανή Επανάσταση και το πρώτο κύμα Σοσιαλιστικών Επαναστάσεων ακολούθησε την πρώτη φάση οικονομικής παγκοσμιοποίησης, όπως την ορίσαμε προηγουμένως, οι ήττες του μεσοπολέμου, η απομόνωση της Σοβιετικής Ένωσης, η επικράτηση του σταλινισμού συνέπεσαν με την περίοδο όπου ο ιμπεριαλισμός επιχειρεί να αντιμετωπίσει την παρακμή του κινητοποιώντας τα εθνικά κι αποικιακά του εφόδια και στρεφόμενος στον οικονομικό εθνικισμό.

Ο μεσοπόλεμος είναι μια περίοδος επαναβεβαίωσης του εθνικού κράτους και απόπειρας επιστροφής στις πριν το 1914 συνθήκες εθνικής ρύθμισης της οικονομίας. Μ΄ άλλα λόγια, είναι μια περίοδος "τυπικής άρνησης" της διεθνοποίησης, για να χρησιμοποιήσουμε όρους του Χέγκελ. Αυτή η διεθνής στροφή στο εθνικό και άρνησης του διεθνικού, ως αντίδραση στην ίδια την διεθνοποίηση, έφερε μια σειρά κλιμακούμενων καταστροφών. Η επιστροφή στον κανόνα χρυσού (Gold Standar) οδήγησε στο κραχ του 1929, η στροφή στον εθνικό προστατευτισμό για ν΄ αντιμετωπιστεί το κραχ έφερε τη Μεγάλη Ύφεση, το κάλεσμα για "εθνική αυτάρκεια", φτάνοντας στη μαζική υστερία και την χειραγώγησή της από το φασισμό, έριξε την ανθρωπότητα στην άβυσσο ενός νέου, απείρως βαρβαρότερου και καταστροφικότερου παγκοσμίου πολέμου. Η εθνικιστική θεωρία του "Σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα" το εγκεφαλικό προϊόν του δεξιού σοσιαλδημοκράτη Φόλμαρ, που αναβίωσε από τον Μπουχάριν και τον σταλινισμό, ήταν μέρος αυτού του διεθνούς κύματος επαναβεβαίωσης των εθνικών προτεραιοτήτων, μια προσαρμογή στις πιέσεις του, η εσωτερίκευσή του μέσα σε συνθήκες παρατεταμένης απομόνωσης της ΕΣΣΔ. Η ιδεολογική τούτη στρέβλωσή της πραγματικότητας συνέπιπτε με την βιοθεωρία και τον συντηρητισμό των νέων προνομιούχων στρωμάτων και της γραφειοκρατίας που σφετερίστηκε την εξουσία από την εργατική τάξη με το δικό της, πνίγοντας τον επαναστατικό ρόλο του προλεταριάτου στ΄ όνομα του προλεταριάτου.

Ο Μπόρις Πίλνιακ και ο Αντρέϊ Πλατόνωφ, σ΄ ένα προφητικό λογοτεχνικό κείμενό τους του 1928, προείδαν ότι βάζοντας έναν γραφειοκράτη - ελεγκτή πίσω από τον εργάτη - οδηγό της ατμομηχανής της ιστορίας, το ίδιο το τραίνο θα εκτροχιαζόταν καθώς ο ελεγκτής θα πάταγε φρένο τη στιγμή που το τραίνο θα αύξαινε την ταχύτητά του...

Αυτό ακριβώς συνέβη τελικά.

Στην δεκαετία του ΄30 - ή και στην περίοδο ανοικοδόμησης αμέσως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο - στη διάρκεια του πρώτου εκτατικού σταδίου της εκβιομηχάνισης υπήρχε ακόμα χώρος για να εκμεταλλεύεται η γραφειοκρατία τις εσωτερικές και διεθνείς αντιφάσεις που την ανέδειξαν στην εξουσία και να κρύβει την καταστροφική της κακοδιαχείριση πίσω από τις επιτυχίες των μεθόδων του σχεδιασμού. Όταν, όμως, η μετάβαση στο ανώτερο, εντατικό στάδιο έγινε απολύτως αναγκαία, σε μιαν ΕΣΣΔ ήδη δεύτερη βιομηχανική υπερδύναμη του κόσμου, τότε το όλο οικοδόμημα κατέρρευσε. Η γραφειοκρατία που κορύφωσε όλες τις αντιφάσεις ανοικτά πλέον εγκαινίασε την αντεπαναστατική διαδικασία της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Ο Τρότσκι είχε προειδοποιήσει ότι όσο περισσότερο αναπτυσσόταν η σοβιετική οικονομία τόσο περισσότερο και θα εξαρτάτο από την παγκόσμια οικονομία. Η μετάβαση στο εντατικό στάδιο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης δεν είναι απλώς ένας τεχνολογικός εκσυγχρονισμός - για τον οποίο, επίσης η σοβιετική οικονομία χρειάζονταν τα εφόδια της παγκόσμιας οικονομίας και την υψηλή τεχνολογία της Δύσης. Είναι πάν΄ απ΄ όλα μεταμόρφωση της τυπικής κοινωνικοποίησης (εθνικοποίησης) σε πραγματική κοινωνικοποίηση με την ενεργητική επανιδιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων από τους παραγωγούς ως "ελευθέρων εκδηλώσεων της ζωής τους", όπως είπε ο Μάρξ (MECW τ. 5, σελ. 439 Γερμανική Ιδεολογία).

Όροι για την μετάβαση από την τυπική στην πραγματική κοινωνικοποίηση είναι ξανά η διάρκεια της επανάστασης: η χειραφέτηση από το γραφειοκρατικό ζουρλομανδύα, η εργατική δημοκρατία κι η εργατική διαχείριση και προ παντός, η προώθηση και νίκη της παγκόσμιας επανάστασης, η κατάργηση των ταξικών διαιρέσεων, η αποκέντρωση του κράτους, η υπέρβαση του καταμερισμού της εργασίας ως πηγής αλλοτρίωσης. Μόνο τότε η κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας ολοκληρώνεται κι ο κίνδυνος παλινόρθωσής της εξαφανίζεται: "...η ιδιωτική ιδιοκτησία μπορεί να καταργηθεί μόνο με τον όρο μιας ολόπλευρης ανάπτυξης των ατόμων, ακριβώς γιατί οι υπάρχουσες μορφές επικοινωνίας και οι υπάρχουσες παραγωγικές δυνάμεις, αγκαλιάζουν τα πάντα και μόνο άτομα που αναπτύσσονται ολόπλευρα μπορούν να τις ιδιοποιηθούν, δηλαδή μπορούν να τις μετατρέψουν σε ελεύθερες εκδηλώσεις της ζωής τους {...} η κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και του καταμερισμού της εργασίας είναι η ίδια η συνένωση των ατόμων στη βάση που δημιουργούν οι μοντέρνες παραγωγικές δυνάμεις κι η παγκόσμια επικοινωνία". (ο.π.π.).

Κάτω απ΄ τον σταλινισμό και την μπρεζνιεφική αποτελμάτωση, η γραφειοκρατικά κακοδιαχειριζόμενη εθνική ιδιοκτησία άρχισε να εκφυλίζεται από χρυσαλίδα του νέου, σε πρώιμο απολίθωμα, ενάντια στο αίτημα της ίδιας της σοβιετικής κοινωνικής ανάπτυξης. Η γραφειοκρατία, ένα καθεστώς κρίσης, πάντα επιχειρούσε να συντηρήσει το status quo στο εσωτερικό και διεθνώς. Αλλά κι ο κόσμος και η σοβιετική κοινωνία άλλαζαν σε συνθήκες διαφορετικές από εκείνες του μεσοπολέμου. Ο παγκόσμιος καπιταλισμός ανοικοδομήθηκε μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και επεκτάθηκε στη βάση του συστήματος του Μπρέττον Γουντς, σε μια δεύτερη φάση παγκοσμιοποίησης, χρηματοδοτημένη από το αμερικανικό δολλάριο, που έγινε σταθερά μετατρέψιμο κι "εξίσου καλό" με τον χρυσό. Ο διεθνοποιημένος κεϋνσιανισμός ήταν το εγχείρημα της εκτόνωσης των μεταπολεμικών απειλών κοινωνικών εκρήξεων κι έγινε δυνατός, κατά πρώτο λόγο, χάρη στην ταξική συνεργασία του σταλινισμού με τον ιμπεριαλισμό ενάντια σ΄ επαναστατικές εξελίξεις, με τη διαίρεση της Ευρώπης που κωδικοποιήθηκε στη Γιάλτα και το Πότσδαμ.

Η κοινωνικοοικονομική και γεωπολιτική ισορροπία της ψυχροπολεμικής περιόδου παρήγαγε όλες τις αντιφάσεις σε διευρυμένη παγκόσμια κλίμακα, οδηγώντας πρώτα στην κατάρρευση των συμφωνιών του Μπρέττον Γουντς το 1971, και αργότερα, το 1989, της Γιάλτας μαζί με το Τείχος του Βερολίνου. Η χωρίς προηγούμενο μεταπολεμική άνθηση μετατράπηκε σε μια χωρίς προηγούμενο κρίση και υπερσυσσώρευσης προκαλώντας στασιμοπληθωρισμό, διεθνή κρίση του χρέους και στην συνέχεια "απορύθμιση" των ελέγχων κίνησης του κεφαλαίου, ελεύθερη πτήση του στους ουρανούς της χρηματιστικής κερδοσκοπίας - την τρίτη φάση της παγκοσμιοποίησης με την παρασιτική μορφή της χρηματιστηριοποίησης.

Αυτές οι διεθνείς αλλαγές, αλληλένδετες με την ταξική πάλη κι ένα νέο κύμα επαναστατικών αναταραχών (ιδιαίτερα το 1968 - 74) άσκησαν γιγάντιες πιέσεις πάνω στη σοβιετική (και τις άλλες ιδίου τύπου) κοινωνία και οικονομία, που βρίσκονταν ήδη σε κρίση τελμάτωσης. Οι αντιφάσεις τελικά εξερράγησαν. Η γραφειοκρατία, ολοένα πιο ανήμπορη να κρατήσει τον έλεγχο βρήκε σαν μόνη διέξοδο για ν΄ αυτοσυντηρηθεί να στραφεί ανοικτά στην αγορά, στην καπιταλιστική παλινόρθωση.

Αν η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι η μεγαλύτερη επανάσταση στην ιστορία, αναμφίβολα η αντεπανάσταση ενάντιά της είναι εξίσου, η μεγαλύτερη αντεπανάσταση, εξασκώντας τρομερές πιέσεις πάνω στην παγκόσμια εργατική τάξη και τα επαναστατικά κινήματα, στα τέλη του αιώνα. Αλλά, όπως σωστά ο Τρότσκι επισήμανε στην "Προδομένη Επανάστασή" του το χειρότερο λάθος είναι να πάρει κανείς ως ολοκληρωμένο και να δώσει ένα τελεσίδικο ορισμό σ΄ ένα ανολοκλήρωτο προτσές. Η κατάρρευση των σταλινικών καθεστώτων στην Αν. Ευρώπη κι η ενδόρρηξη της ΕΣΣΔ έφερε τρομακτικές καταστροφές, τοπικούς πολέμους, αθλιότητα σ΄ εκατομμύρια κι αμύθητο πλούτο σε ελάχιστους - μέλη συνήθως της παλιάς νομενκλατούρας. Η μαζική κλοπή της δημόσιας ιδιοκτησίας από το γραφειοκρατικό - μαφιόζικο σύμπλεγμα ο λεγόμενος "καπιταλισμός των ληστών" εύκολα και άκριτα θεωρούνται σαν ένα ήδη παλινορθωμένο καπιταλιστικό σύστημα ή για άλλους, φρονιμότερους, σαν τη φάση της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου.

Η ουσία του καπιταλισμού είναι η παραγωγή και ιδιοποίηση του πλεονάσματος με την μορφή της υπεραξίας. Κάτι τέτοιο οπωσδήποτε δεν έχει γίνει ακόμα η κεντρική σχέση αναπαραγωγής της υλικής ζωής στον πρώην σοβιετικό χώρο. Τα οφέλη των κυρίαρχων ελίτ προέρχονται από τον έλεγχο που ασκούν σε τοπικά, κάποτε καίριας σημασίας, δίκτυα πόρων και διανομής τους, κι όχι από μια γενικευμένη αξιακή σχέση. Τα φαινόμενα τα οποία συσχετίζονται με την "πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου" είναι περισσότερο εκδηλώσεις γοργής αποσύνθεσης των παλιών δομών παρά μετασχηματισμός τους σε νέες. Η παρακμή ωθεί τον παγκόσμιο καπιταλισμό να αποκαταστήσει τη συνέχεια της αλυσίδας του που έσπασε το 1917 και να επαναπορροφήσει τον χώρο όπου το κεφάλαιο απαλλοτριώθηκε. Ταυτόχρονα, όμως, η ίδια η καπιταλιστική παρακμή βάζει εμπόδια στην επαναπορρόφηση. Η πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου, όπως την ανάλυσε ο Μαρξ, συνδέεται με μια τελείως διαφορετική ιστορική εποχή δημιουργίας των προϋποθέσεων του καπιταλισμού σ΄ ένα προ-καπιταλιστικό (όχι μετακαπιταλιστικό - μετεπαναστατικό) περιβάλλον. Για να πάρουμε μιαν αναλογία από την βιοϊατρική επιστήμη, είναι ένα πράγμα ο σχηματισμός κυττάρων σ΄ έναν αναπτυσσόμενο εμβρυϊκό ή νεογέννητο ή και νεαρό οργανισμό κι εντελώς άλλο η διαδικασία αποδιαφοροποίησης με τον σχηματισμό αναπλαστικών, οιωνεί εμβρυϊκών, ανώριμων καρκινικών κυττάρων και μάλιστα σ΄ ένα γερασμένο σώμα (Βλ. και το ενδιαφέρον άρθρο του βολιβιάνου Juan Pablo Bacherer, Concepiones equinocadas sobre le llamada "accimulaci 1/2n originaria del capital", στο En Defensa de Marxismo, Μάρτιος 1997, Νο 16, σελ. 86, Μπουένος Αιρες).

Πως είναι δυνατόν η Ρωσία να αναδυθεί σα νέα βιομηχανική καπιταλιστική υπερδύναμη μέσα στην παρούσα παγκόσμια κατάσταση γενικευμένης κρίσης υπερπαραγωγής κεφαλαίου και χρηματιστηριακής παγκοσμιοποίησης; Για να γίνουν ανταγωνιστικοί με καπιταλιστικούς όρους οι παλιοί βιομηχανικοί της Βεεμώθ πρέπει να "εκσυγχρονιστούν" - που στην πραγματικότητα σημαίνει να κλείσουν τα περισσότερα εργοστασιακά συγκροτήματα. Το ίδιο αποτέλεσμα θα έχει και η επανεμπορευματοποίηση της σοβιετικής εργατικής δύναμης: τη δημιουργία της μεγαλύτερης στρατιάς ανέργων στην ιστορία. Η κρίση πληρωμών και η κρίση του φορολογικού συστήματος (ή μάλλον μη συστήματος) εκδηλώνει εμπόδια στην πορεία αυτής της διαδικασίας. Επαναπορρόφηση της παλιάς Σοβιετικής Ένωσης στον παγκόσμιο καπιταλισμό σημαίνει επαναποικιοποίησή της, πτώση της στη θέση μισοαποικίας, πηγής πρώτων υλών υποταγμένης στο δυτικό χρηματιστικό κεφάλαιο. Αυτός είναι ο μόνος δυνατός ρωσικός τύπος παλινορθωμένου καπιταλισμού.

Αλλά η πτώση αυτή δεν είναι ελεύθερη. Συναντά τεράστιες αντιστάσεις που το κεφάλαιο πρέπει να συντρίψει βίαια μέσα από μια γιγάντια πάλη στην περιοχή και σε παγκόσμια κλίμακα. Η κατάσταση είναι ήδη εξαιρετικά ασταθής. Η πολυδιαφημισμένη "σταθεροποίηση" της ρωσικής οικονομίας είναι μια απάτη. Το ρούβλι κρατιέται σταθερό με ενέσεις δανείων του ΔΝΤ. Ενώ η αναδυόμενη χρηματιστηριακή αγορά στη Μόσχα "κατέγραψε την καλλίτερη απόδοση - σχεδόν 135% - μέσα στο 1997 μέχρι τις αρχές του Αυγούστου 1997 {...}. Με εξαίρεση τη Βενεζουέλα, η Ρωσία είναι η χώρα με τη χαμηλότερη οικονομική αύξηση: πτώση κατά 0,6% το δεύτερο τέταρτο του 1997 και στη συνέχεια. Πως μπορεί το χρηματιστήριο και η οικονομία να διαφέρουν τόσο πολύ; αναρωτιέται ο Marschall Goldmar (Βλ. Wall Street Journal - Europe΄s Central European Economic Review, v. 5 No 7, Σεπτέμβριος 1997)

Η Ρωσία ως όλο δεν συμπίπτει με την εικόνα που δίνει η Μόσχα. "Για τον λαό έξω από τη Μόσχα", γράφει ο Goldman "η Μόσχα δεν είναι ατμομηχανή αλλά ηλεκτρική σκούπα που ρουφάει τα πάντα από τις επαρχίες {...}. με 5% του συνολικού πληθυσμού, η Μόσχα απολαμβάνει το 35% του ακαθάριστου εγχωρίου προϊόντος της χώρας και απορροφά το 80% του κεφαλαίου" (0.π.π.), Όπως είναι προφανές αυτή η σκούπα δουλεύει για λογαριασμό μιας φούχτας κερδοσκόπων με κέντρο τους χρηματιστικο-πιστωτικούς θεσμούς της πρωτεύουσας. Η Μόσχα έγινε η προέκταση του παρασιτισμού του παγκόσμιου κεφαλαίου που ρουφάει το αίμα της Ρωσίας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι επαρχίες, τεράστιες περιοχές που έχουν μετατραπεί σε βιομηχανική έρημο, ξεσηκώνονται ενάντια στα παράσιτα και υποστηρίζουν φανατικά το σοσιαλισμό.

Παντού οι κοινωνικές εντάσεις οξύνονται. Ως εκ τούτου, από τη μια προκαλούνται διασπάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα στις ανταγωνιστικές ομάδες της άρχουσας ελίτ, που είναι στενά δεμένη με το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο και την ομάδα των βαρόνων της βιομηχανικής γραφειοκρατίας που βρίσκονταν σε συμμαχία με το ΚΚΡΟ του σταλινικού-σωβινιστή Ζουγκάνωφ. Παρά τις διαιρέσεις, ο Πούτιν αυτό που κυρίως φοβάται είναι η αναδυόμενη ριζοσπαστικοποίηση των αποκληρωμένων μαζών και ένα ανερχόμενο απεργιακό κίνημα. Ο ίδιος ο ιμπεριαλισμός δεν είναι καθόλου σίγουρος για την τελική επιτυχία της παλινορθωτικής διαδικασίας. Κάτι που ωστόσο φαίνεται ότι έχει ήδη πετύχει. Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς ως τα σύνορα της Ρωσίας έχει ως στρατηγικό στόχο την αντιμετώπιση των απειλών κατά των ζωτικών συμφερόντων του ιμπεριαλισμού στην περιοχή και την επιβολή του ζυγού του στις περιοχές που είχαν χειραφετηθεί από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Η Γιουγκοσλαβική τραγωδία και ο πόλεμος στα Βαλκάνια, στο Αφγανιστάν και ο επαπειλούμενος στο Ιράκ είναι το βάρβαρο προανάκρουσμα των ιμπεριαλιστικών προετοιμασιών γιατό ιστορικό τελικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών με την κληρονομιά του Οκτώβρη.

Η αστάθεια και οι κοινωνικοί σπασμοί στην Ανατολή αλληλεπιδρούν με την κοινωνική αναταραχή που προκάλεσε το Μάαστριχτ και η ανερχόμενη πλημμυρίδα εργατικών αγώνων και το Κίνημα κατά της Καπιταλιστικής Παγκοσμιοποίησης. Με τη σειρά της, η αυξανόμενη κρίση στην Ευρώπη των εκατομμυρίων ανέργων, αποκλεισμένων και οικονομικών προσφύγων αλληλεπιδρά με το συνολικό Νέο Παγκόσμιο Χάος που ακολούθησε την κατάρρευση όλων των διεθνών ισορροπιών. Ο πιο αποσταθεροποιητικός παράγοντας είναι η ίδια η παγκοσμιοποίηση του χρηματιστικού κεφαλαίου. Η απίθανη δυσαναλογία του σε σχέση με ότι πράγματι συμβαίνει στη σφαίρα της παραγωγής είναι πηγή συνεχούς ανατροπής κάθε εγχειρήματος αποκατάστασης ισορροπιών.

Η σειρά των κραχ από τον Οκτώβριο 1987 στην κατάρρευση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος το 1992 και του Μεξικάνικου πέσο το 1994 , το ασιατικό πυρετό που συγκλόνισε τον παγκόσμιο καπιταλισμό και ότι ακολούθησε είναι μια αδιάκοπη ακολουθία καρδιακών εμφραγμάτων και εγκεφαλικών συγκοπών στο γηραλέο οργανισμό του συστήματος. Το κραχ στο Χογκ Κογκ τον Οκτώβριο του 1997 κι ο παγκόσμιος σεισμός που τον ακολούθησε αποτελεί μια ομοβροντία όχι απλώς σε μνήμη της 15ης επετείου του παγκοσμίου κραχ του 1987 αλλά πάν΄ απ΄ όλα προς τιμήν της 85ης επετείου της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης.

Θυμίζει σ΄ όλους μας ότι έχουμε όλους τους όρους για να ολοκληρώσουμε το ιστορικό έργο στο οποίο αφιέρωσαν την ζωή τους οι Μπολσεβίκοι, ο Λένιν, ο Τρότσκι κι ο κομμαντάντε Ερνέστο Τσε Γκεβάρα!

14/11/2002

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου