Σελίδες

Σάββατο 7 Μαΐου 2011

Για τη Θρησκεία (απάντηση στο ΡΕΣΑΛΤΟ)

Παραίτηση της Αριστεράς από την πάλη ενάντια στη Θρησκεία σημαίνει
παραίτησή της από την πάλη ενάντια στο σύγχρονο κ
απιταλιστικό κόσμο

Η κριτική της θρησκείας είναι η προϋπόθεση για
κάθε κριτική
. Οι δέκα αυτές λέξεις
από την αρχή της Εισαγωγής στην Κριτική της Εγελιανής Φιλοσοφίας, του
Κράτους και του Δικαίου του Καρλ Μαρξ – σ. Θύμιο Παπανικολάου
- (στα ελληνικά, Εκδόσεις Παπαζήσει, 1978), ηχούν, σήμερα, στην Ελλάδα και
σε όλο τον κόσμο, περισσότερο σαν προειδοποίηση για την Αριστερά,
παρά σαν φιλοσοφική θέση. Σε πείσμα των εξελίξεων που ευνοούν μια
«μαρξιστική αντεπίθεση», μια μεγαλύτερη φιλοσοφική αυτοπεποίθηση, σε καμία
από τις ανακοινώσεις κανενός αριστερού κόμματος, καμιά Κεντρική Επιτροπή δεν
τόλμησε να αναφέρει τη λέξη – έστω – Θρησκεία. Κανένα αριστερό κόμμα δεν
έκανε ένα κάλεσμα συσπείρωσης και δράσης των μαρξιστών ενάντια στη θρησκεία,
τώρα και όχι στα συνέδρια. Κάνει όμως το ΡΕΣΑΛΤΟ ακριβώς το αντίθετο.
Συνασπίζεται με την Εκκλησία για να ξορκίσει την χρηματιστική
παγκοσμιοποίηση και τους…νεοταξίτες!
ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ του Παν. Βήχου, ΕΔΩ:

http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=666





ΒΗΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
{Διαβάσαμε την κριτική που ασκεί ο Π. Βήχος στις θέσεις του περιοδικού «Ρεσάλτο», όσον αφορά τις σχέσεις Εκκλησίας – Κράτους. Κατηγορεί τον εκδότη του περιοδικού Θ. Παπανικολάου ότι έχει κοινή θέση με τον Στ. Παπαθεμελή, τον πατέρα Μεταλληνό και την Β. Μεταλληνού. Δηλαδή τη θέση «ότι δεν πρέπει να υπάρξει χωρισμός Κράτους – Εκκλησίας!!! Κάτι δηλαδή που έγινε στην Ευρώπη εδώ και 200 χρόνια, για την Ελλάδα είναι…ανέφικτο!»}

http://politikokafeneio.com/Forum/viewtopic.php?p=17554#17554

"Με τη Θρησκεία και την Πατρίδα
την ίδια απλώνομεν αρίδα,
τον ίδιο έχουμε σκοπό.
Κερνούμε το λαό χασίσι,
όνειρα, ψέματα και μίση -
δεν ντρέπονται, για να ντραπώ".

(Κώστας Βάρναλης)

Διάβασα κι εγώ με τη σειρά μου την απάντηση του περιοδικού ΡΕΣΑΛΤΟ κι έχω να πω τα εξής: Κατ’ αρχήν δεν κατηγορώ κανέναν. Διαπίστωση κάνω και μπορεί ο καθένας να την κάνει διαβάζοντας το 2ο τεύχος του περιοδικού ΡΕΣΑΛΤΟ. Επίσης απαντάω με τα ίδια τα λόγια του Λένιν στην λαθεμένη άποψη που εξέφρασε ο σ. Θύμιος όσον αφορά τη θέση του Λένιν για την Εκκλησία αλλά και για το χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας. Και δεν νομίζω να ήταν κι ο Λένιν νεοταξίτης!
Αλλά ας μιλήσουμε επιτέλους και λίγο σοβαρά.

Αλλά πριν, ας ρίξουμε μια ματιά κι εδώ: http://www.politikokafeneio.com/thriskia-eklisies/eklisia-mabrila.htm
Εδώ: http://www.politikokafeneio.com/thriskia-eklisies/simorites-pedomazoma.htm Εδώ: http://www.politikokafeneio.com/thriskia-eklisies/xrisopigi-zoi-sotiras.htm Εδώ: http://www.politikokafeneio.com/thriskia-eklisies/thriskia.htm Εδώ: http://www.politikokafeneio.com/thriskia-eklisies/timia-zoni.htm


Η κριτική της θρησκείας είναι η προϋπόθεση για κάθε κριτική. Οι δέκα αυτές λέξεις από την αρχή της Εισαγωγής στην Κριτική της Εγελιανής Φιλοσοφίας, του Κράτους και του Δικαίου του Καρλ Μαρξ – σ. Θύμιο - (στα ελληνικά, Εκδόσεις Παπαζήσει, 1978), ηχούν, σήμερα, στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, περισσότερο σαν προειδοποίηση για την Αριστερά, παρά σαν φιλοσοφική θέση. Σε πείσμα των εξελίξεων που ευνοούν μια «μαρξιστική αντεπίθεση», μια μεγαλύτερη φιλοσοφική αυτοπεποίθηση, σε καμία από τις ανακοινώσεις κανενός αριστερού κόμματος, καμιά Κεντρική Επιτροπή δεν τόλμησε να αναφέρει τη λέξη – έστω – Θρησκεία. Κανένα αριστερό κόμμα δεν έκανε ένα κάλεσμα συσπείρωσης και δράσης των μαρξιστών ενάντια στη θρησκεία, τώρα και όχι στα συνέδρια. Κάνει όμως το ΡΕΣΑΛΤΟ ακριβώς το αντίθετο. Συνασπίζεται με την Εκκλησία για να ξορκίσει την χρηματιστική παγκοσμιοποίηση και τους…νεοταξίτες!

Εδώ και δεκαετίες, σχεδόν, με λίγες λαμπρές εξαιρέσεις κάποιων μαρξιστών διανοητών, που λειτουργούσαν, όμως, περισσότερο σαν μοναχικοί φωτεινοί αστέρες, παρά σαν οργανικοί διανοούμενοι, η «κριτική της θρησκείας» αποτελεί απαγορευμένη ζώνη υψηλής επικινδυνότητας για τα αριστερά, κομμουνιστικά κόμματα και κινήματα. Εάν, ωστόσο, η «πάλη ενάντια στη θρησκεία σημαίνει πάλη ενάντια στον κόσμο, που πνευματικό του άρωμα είναι η θρησκεία» (ο.π.), τότε η παραίτηση της Αριστεράς από την πάλη ενάντια στη θρησκεία σημαίνει παραίτησή της από την πάλη ενάντια στον κόσμο, ενάντια στο σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο, στον καπιταλισμό της εποχής μας. Ακόμη χειρότερα, σημαίνει ότι τμήματα της Αριστεράς κινδυνεύουν να φορέσουν το «πνευματικό άρωμα» του μάταιου τούτου κόσμου. Αίφνης, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, ανακάλυπτες στα σαλόνια πρώην συντρόφων βυζαντινές εικόνες. «Τέχνη είναι κι αυτές», έλεγαν. Όμως, το «άρωμα» έχει μετατραπεί ήδη σε δηλητηριώδη πνευματική μπόχα. Λίγες, μόνον, αναθυμιάσεις της εισπνεύσαμε το τελευταίο διάστημα.

Ο Μαρξισμός και ο διαλεκτικός υλισμός δεν είναι απλώς η μηχανική προέκταση του αθείσμού, του μέχρι του Μαρξ, μεταφυσικού υλισμού. Εχει ταυτιστεί, για τον άλφα ή βήτα λόγο ή έχει εξαντληθεί η στάση του μαρξ και του μαρξισμού, απέναντι στο φαινόμενο της Θρησκείας, στο ότι ο μαρξ και ο μαρξισμός είναι άθεοι, απορρίπτουν τη θρησκεία και λίγο πολύ επαναλαμβάνουντα επιχειρήματα του Διαφωτισμού και του αστικού εθελοντισμού. Θα επιχειρήσω από την αρχή να δείξω ότι η φράση του Μπονιουέλ "είμαι άθεος, δόξα το Θεό", δεν είναι ευφυολόγημα, αλλά εκφράζει την πολύ διαφορετική και αντιφατική, δηλαδή διαλεκτική στάση, του μαρξ και του έργου του απέναντι σ΄ αυτό το ζήτημα. Ο μάρξ μας λέει πώς "η κριτική της Θρησκείας είναι η προϋπόθεση κάθε κριτικής". (1844). Δεν μπορεί να υπάρξει διακριτική στάση απέναντι στα πράγματα, προπαντός απ΄ τη σκοπιά της αλλαγής του κόσμου, αποφεύγοντας την κριτική της Θρησκείας και ότι αυτό συνεπάγεται.

Αλλά ο μαρξ δεν μένει σ΄ αυτό, αυτή είναι η πρώτη φάση από την εισαγωγή κειμένου του και αμέσως μετά ο ίδιος την υπονομεύει με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Γιατί ο ίδιος δεν περιορίζεται στην κριτική της Θρησκείας, αλλά ίσα ίσα ο μαρξισμός γενιέται, όσο κι αν φαίνεται παράξενο εξ αρχής, μέσα από την κριτική της κριτικής της Θρησκείας, την οποία θεωρεί πάντως, σαν προϋπόθεση κάθε κριτικής.

Τι ενώνει τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο που ερμηνεύει την παγκοσμιοποίηση με το …666 και τον ραβίνο Γιοσέφ Οβάδια που ερμηνεύει το Άουσβιτς με την …μετεμψύχωση; Τι συνδέει τους φονταμενταλιστές της Moral Majority Campaign με την "Χρυσοπηγή" ; Τι το κοινό έχει η αμερικανική θρησκευτική Δεξιά με σημαία την υπόθεση Λεβίνσκυ και η Χριστοδούλεια Σταυροφορία με το λάβαρο της Αγίας Λαύρας να ανεμίζει για τις αστυνομικές ταυτότητες;
Θα μπορούσε να απαντήσει κάποιος: "O θρησκευτικός σκοταδισμός." Αλλά η απλούστερη απάντηση δεν είναι και η πιο διευκρινιστική. Δεν ερμηνεύεται ένα φαινόμενο απλώς κατονομάζοντάς το σαν φαινόμενο, χωρίς διείσδυση στην ουσία του.

Το φαινόμενο που ονομάστηκε "φονταμενταλισμός" επανέρχεται τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα και στην αυγή της τρίτης χιλιετίας ορμητικά, μαζικά, διεθνώς, μέσα στους πιο διαφορετικούς κοινωνικούς σχηματισμούς και τις πιο ποικίλες εθνικές καταστάσεις. Θα ήταν λάθος να μην αναγνωρισθεί η διεθνής εξάπλωση του φαινομένου, ο υπερεθνικός του χαρακτήρας, έστω και αν συνδέεται πάντα με την φανατική προβολή και υπεράσπιση της εθνικής ή εθνο-θρησκευτικής ιδιαιτερότητας. Ποτέ το επιμέρους δεν διεκδικεί για τον εαυτό του οικουμενική ισχύ ή και οικουμενική αποστολή, το κύρος της καθολικότητας, την ίδια στιγμή που την αντιμάχεται, όσο ο κάθε είδους φονταμενταλισμός.
Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός μισεί θανάσιμα και παθολογικά τον Διαφωτισμό. Αλλά θα ήταν λάθος να αντιμετωπισθεί με μία εξίσου "φονταμενταλιστική" επιστροφή στον Διαφωτισμό. Η απάντηση σε εκείνους που θέλουν να γυρίσουν την Ιστορία πίσω από τον 18ο αιώνα και την Γαλλική Επανάσταση δεν μπορεί να δοθεί με την καθήλωση στα ιδανικά των Εγκυκλοπαιδιστών και του 1789. Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε μιαν εντελώς διαφορετική ιστορική εποχή. Μια αντιϊστορική τάση δεν μπορεί να πολεμηθεί και να νικηθεί από αντϊστορικές θέσεις.

Για να φέρουμε ένα παράδειγμα από τα καθ’ ημάς, θα ήταν λάθος να θεωρηθεί ότι η κινητήρια βασική αντίφαση της τελευταίας κρίσης με τις ταυτότητες είναι η αντίφαση Καλλίνικος/ "Διδερό"!

Θα ήταν λάθος –κάτι που συνηθίζεται κατά κόρον, συχνά εκ του πονηρού – να θεωρείται πρωταρχική πηγή του φονταμενταλισμού η έλλειψη ή η άρνηση εκκοσμίκευσης, η ιστορική καθυστέρηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης μιας χώρας ή η αναχρονιστική αντίθεση στον αστικό εκσυγχρονισμό. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και σαν κίνηση (αρχικά προτεσταντική) και σαν όρος ο φονταμενταλισμός γεννήθηκε στην πιο προηγμένη χώρα του σύγχρονου καπιταλισμού, την Αμερική, το Ελντοράντο κάθε "εκσυγχρονιστή", τον παράδεισο της εκκοσμίκευσης και του θρησκευτικού πλουραλισμού αλλά και της θρησκευτικής Δεξιάς και της μισαλλοδοξίας. Οι "ιεροί πόλεμοι" δεν κηρύσσονται μόνο από το πολιτικό Ισλάμ σε τριτοκοσμικές χώρες : ο αμερικανός Samuel Huntington ανακήρυξε τους " θρησκευτικούς πολέμους" και την "σύγκρουση των πολιτισμών" σαν κεντρικό άξονα των εξελίξεων στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο, με τον "Δυτικό Πολιτισμό" της Δυτικής Χριστιανοσύνης, προνομιούχο φορέα των υποτιθέμενων "οικουμενικών αξιών" και υπερασπιστή "των ανθρωπίνων δικαιωμάτων" να περιχαρακώνεται σε γραμμή αντιπαράθεσης με τις υπόλοιπες εφτά, κατά Huntington, διαφορετικές και αντίθετες "πολιτιστικές παραδόσεις"που έχουν την ατυχία να συγκατοικούν στον ίδιο πλανήτη.

Η "θεωρία" του Huntington θα μπορούσε να θεωρηθεί γραφική και ανόητη εάν δεν την ενστερνίζονταν ισχυροί κύκλοι της ιμπεριαλιστικής Δύσης στην αναζήτηση του "Κακού –που- θα αντικαταστήσει-τον- Μεγάλο Άλλο", την πάλαι ποτέ σοβιετική "Αυτοκρατορία του Κακού". Εκείνο, πάντως, που αξίζει να προσεχτεί είναι ότι το έργο του Huntington δεν έγινε πηγή έμπνευσης μόνο για όσους Δυτικούς αναζητούν νέες, εκσυγχρονισμένες, ιδεολογικές νομιμοποιητικές θωρακίσεις των ενεργειών τους αλλά, επίσης, και για τους αντιπάλους τους αντι-δυτικούς φονταμενταλιστές, ιδιαίτερα στους "εθνικο-ορθόδοξους" κύκλους στη Ρωσία και στα Βαλκάνια (συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, και της Ελλάδας).
Ο φονταμενταλισμός υπόκειται κι αυτός στις συνέπειες της λειτουργίας του νόμου της ανισόμερης και συνδυασμένης ιστορικής ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, πρώτα-πρώτα παρουσιάζει διαφορές ανάλογα με τις ανισομέρειες που υπάρχουν μέσα κι ανάμεσα στις διάφορες χώρες, τα διαφορετικά και άνισα επίπεδα ιστορικής ανάπτυξης, τις άνισες σχέσεις.

Για παράδειγμα ο λεγόμενος "ισλαμικός φονταμενταλισμός" στις αραβικές και τις άλλες μουσουλμανικές χώρες αναμφίβολα βασίζεται στην αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στις καταπιεσμένες αυτές χώρες και τις καταπιεστικές ιμπεριαλιστικές χώρες της Δύσης, έχει κάποιο αντιϊμπεριαλιστικό στοιχείο, τροφοδοτείται από την πολιτική χρεωκοπία προηγηθέντων πολιτικών κομμάτων και κινήσεων εθνικής χειραφέτησης (των Κ.Κ, του αραβικού ριζοσπαστικού εθνικισμού κλπ) – και εκτρέπει, τελικά, σε αντιδραστική κατεύθυνση την πάλη για την λύση της κεντρικής ιστορικής αντίφασης, διαιωνίζοντά την.

Αντίθετα, ο αμερικανικός χριστιανικός φονταμενταλισμός συνδυάζει την αναδίπλωση στην ιδέα του Έθνους – κάτι που κάνει και το περιοδικό ΡΕΣΑΛΤΟ - και τις τάσεις απομονωτισμού με μια ισχυρή " ψευδή συνείδηση" υπεροχής απέναντι σ’ όλον τον υπόλοιπο αμαρτωλό κόσμο, συνείδηση που αντανακλά στρεβλά την αμερικανική πολιτικο - στρατιωτική και οικονομική ηγεμονία στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα.

Aν υπάρχει αυτή η ιστορική διαφοροποίηση ανάμεσα στα είδη φονταμενταλισμού και η ανισόμερεια στην ανάπτυξη τους, ποιοτική και ποσοτική (αλλού είναι εντονότερο αλλού ασθενέστερο το φαινόμενο), πρέπει να παρατηρηθεί ότι υπάρχει συνάμα και η συνδυασμένη τους ανάπτυξη, κυρίως με την έννοια που προαναφέρθηκε μιας ταυτόχρονης εξάπλωσης φονταμενταλιστικών φαινομένων σε πλανητική κλίμακα τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Τούτο πρέπει να μας κάνει να διερωτηθούμε όχι απλώς για τον φονταμενταλισμό, απομονώνοντάς τον από το ιστορικό περιβάλλον, αλλά για τον κόσμο που κάνει δυνατή την αναζωπύρωση – και την χειραγώγηση-των φονταμενταλισμών σήμερα.

Σε ένα κόσμο που οι πάντες νοιώθουν ότι χάνει ή ότι ήδη έχει χάσει τα θεμέλιά του, ολοένα ισχυρότερη γίνεται η τάση αναζήτησης μιας επαναθεμελίωσης.
Ο φονταμενταλισμός, εξ ορισμού, μια και σ’ αυτό οφείλει και το όνομά του, προβάλει σαν πρόταση διεξόδου στα σύγχρονα αδιέξοδα την "επιστροφή στις ρίζες, στα παλιά δοκιμασμένα θεμέλια (foundations)", τις "προαίωνιες αναλλοίωτες αξίες" και τους ιδρυτικούς μύθους του Έθνους, της Φυλής, της Θρησκείας, της κάθε υπαρκτής ή φανταστικής κοινότητας.

Την ίδια στιγμή που γίνονταν μία τέτοιου είδους δραστηριοποίηση για την "στροφή στα θεμέλια", στον χώρο ιδιαίτερα της θρησκευτικής Δεξιάς, παρατηρείται μια ανάλογη κι αντίστροφη κινητοποίηση στον χώρο της ευρύτερης Αριστεράς, όπου ιδιαίτερα μετά τις καταρρεύσεις του "υπαρκτού σοσιαλισμού" το 1989-91, γίνεται ολοένα πιο έντονα και πιο πλατιά λόγος για "επανίδρυση" (π.χ. Rifondazzione), επαναθεμελίωση κλπ κλπ.

H επιστροφή του Μυθικού διαπερνάει τόσο ευκολότερα όλο το πολιτικό φάσμα από τα δεξιά στα αριστερά, όσο οι πολιτικές, ιδεολογικές και ταξικές διαχωριστικές γραμμές που χώριζαν παραδοσιακά την Δεξιά από την Αριστερά φαίνονται να σβήνουν μέσα στο γενικευμένο λυκόφως της διάψευσης των προσδοκιών στα εγχειρήματα κοινωνικής απελευθέρωσης και του εξαγγελλόμενου "τέλους των ιδεολογιών" στην εποχή της πολυδιαφημισμένης παγκοσμιοποίησης.

Η χρηματιστική παγκοσμιοποίηση των δύο τελευταίων δεκαετιών είναι, όντως, η γενεσιουργός αιτία και κινητήρια δύναμη τόσο της ανορθολογικής φονταμενταλιστικής της άρνησης όσο και της (χωρίς όρους ή με όρους) παράδοσης στον φιλελευθερισμό, στο "αόρατο χέρι" των αγορών.
Oπως ξανάγραψα, ο εκσυγχρονισμένος αναχρονισμός του φονταμενταλισμού κι ο αναχρονικός εκσυγχρονισμός του φιλελευθερισμού, με ή χωρίς πρόσημα (νέο-φιλελευθερισμός, λαϊκός φιλελευθερισμός, σοσιαλφιλελευθερισμός της Κεντροαριστεράς και του "Τρίτου Δρόμου" α λα Μπλαίρ κλπ) είναι τα Σιαμαία της Παγκοσμιοποίησης του χρηματιστικού κεφαλαίου.

Το κεφάλαιο αναζήτησε διέξοδο στη φοβερή κρίση υπερπαραγωγής του, που ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του ’70, τερματίζοντας την μακρόχρονη μεταπολεμική του επέκταση, με την φυγή προς τους ουρανούς της χρηματιστικής κερδοσκοπίας, με την "απελευθέρωση των αγορών", την ελευθερία κίνησης του κεφαλαίου όπου γής και την ταυτόχρονη νεοφιλελεύθερη επίθεση κατά των εργαζομένων, την "τριτοκοσμοποίηση" των Μητροπόλεων του ιμπεριαλιστικού Βορρά και την απώθηση σε ένα "Τέταρτο Κόσμο" ολόκληρων ηπείρων, όπως είναι η Αφρική.

Ο εμφανιζόμενος νέο-ρατσισμός, ο αντισημιτισμός και η ξενοφοβία –όχι μόνο στην Αυστρία του Χάϊντερ αλλά και στην Ελλάδα των αλβανοφάγων, των αγκυλωτών σταυρών στα εβραϊκά νεκροταφεία και των "επιχειρήσεων σκούπας" κατά των δυστυχισμένων μεταναστών- κινητοποιεί, όπως έγινε και σε προηγούμενες τραγωδίες του 20ου αιώνα, τις ζοφερώτερες δυνάμεις και τα αδιέξοδα στα μύχια της ίδιας της ύπαρξης.
Στην περίπτωση του φονταμενταλισμού, όπως ιδιαίτερα τον γνωρίζουμε στα μέρη μας, πλάθεται μια πλασματική εθνικοθρησκευτική ταυτότητα – που ελάχιστη κι εντελώς εξωτερική σχέση μπορεί να έχει με την Παράδοση και είναι, σίγουρα, αντίθετη με το πνεύμα και το γράμμα του αρχέγονου χριστιανισμού καθώς και με το πνεύμα και το γράμμα της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Για την συγκρότηση αυτής της ταυτότητας, πρωταρχική προϋπόθεση είναι να κατασκευαστεί ένας πλαστός "μεγάλος Άλλος", που βυσσοδομεί και μας καθορίζει: μια μυθική εικόνα της παγκοσμιοποίησης (που δεν θα θίγει, βεβαίως, τα καπιταλιστικά κοινωνικά της βάθρα) με μικτή εβραιοαμερικανοευρωπαϊκή ταυτότητα και το σημείον του Θηρίου στο μέτωπο.

Η τεχνητή ταυτότητα του "καθ’ημάς" φονταμενταλισμού ετεροκαθορίζεται πάντα από την κυρίαρχη εικόνα του πλαστού Άλλου. Εάν αυτή λείψει τότε όλο το οικοδόμημα καταρρέει. Γι αυτό πάντα αναζητάται κάποιος συμβιβασμός αμοιβαίος. Δεν είναι τυχαίο το σύνθημα " Ελλάς -Ευρώπη - Ορθοδοξία" ούτε οι υπέρ της παγκοσμιοποιήσεως διαβεβαιώσεις του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Δεν αναγνωρίζεται μόνον η ισχύς του "μεγάλου Άλλου" αλλά μέσα από την σύγκρουση αναζητάται η αμοιβαία αναγνώριση, όπως στην διαλεκτική Αφέντη και Δούλου στον Χέγκελ.

Ο σκοταδιστικός φονταμενταλισμός είναι συνδεμένος με ομφάλιο λώρο με την μήτρα του, την "φωταδιστική" φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου.

Κατ’ εμάς, απέναντι στο παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο πρέπει να αντιπαραταχθεί μια νέα Διεθνής της εργασίας, όλων των καταπιεσμένων και κοινωνικά αποκλεισμένων.
Απέναντι στην αφηρημένη καθολικότητα του χρηματιστικού κεφαλαίου η μόνη ιστορική απάντηση είναι η καθολική ανθρώπινη χειραφέτηση από την εκμετάλλευση, την καταπίεση, τον εξευτελισμό ανθρώπου από άνθρωπο. Μια απελευθερωμένη ανθρωπότητα, χωρίς τάξεις, χωρίς αφέντες και δούλους, χωρίς εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους είναι η μόνη συγκεκριμένη καθολικότητα που είναι ικανή να διασώσει και όλο τον πλούτο του μερικού, του τοπικού, του ιδιότυπου και ιδιόρρυθμου, όλη τη ποικιλία των πολιτιστικών συνεισφορών των λαών της γης, μέσα σε μια κοινωνία επιτέλους συμφιλιωμένη με την Φύση κι όπου, όπως λεει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, "η ανάπτυξη του κaθενός θα είναι ο όρος για την ανάπτυξη όλων".

Αγαπητοί φίλοι του περιοδικού ΡΕΣΑΛΤΟ, ο μαρξισμός, γύρω στο 1844 - 45 σαν ένα ιδιαίτερο φιλοσοφικό και πολιτικό επαναστατικό ρεύμα, μέσα από μία διαλεκτική, ιστορική, υλιστική, κριτική της κριτικής της Θρησκείας που είχε κάνει ο Φόϋερμπαχ και η αριστερή πτέρυγα των διαδόχων του χέγκελ, οι αριστεροί χεγκελιανοί. Η κριτική αυτή είναι διαλεκτική, δηλαδή επικεντρωμένη στις αντιφάσεις και στη λογική των αντιφάσεων, είναι ιστορική, γιατί εξετάζει πάντοτε το φαινόμενο της ιστορίας, μέσα από το ιστορικό προτσές, μέσα από τις διαδικασίες της ιστορίας κι όχι ξεκομμένα από την ιστορία, όπως κάνουνε οι μεταφυσικοί υλιστές, οι συνήθεις υλιστές, και επιπλέον είναι μια κριτική της κριτικής της θρησκείας, από τη σκοπιά του υλισμού και όχι του ιδεαλισμού. Είναι υλιστική γιατί επιμένει στην πρωταρχικότητα και ανεξαρτησία του φυσικοιστορικού είναι. "Το ταξίδι ή ο προορισμός δεν μπορεί να αναχθεί στα μηχανικά του μέρη", μου είπε κάποτε ένας φίλος θεολόγος. Συμφωνώ ότι "Δεν μπορεί να αναχθεί στα μηχανικά του μέρη το ταξίδι ή ο προορισμός, αλλά το προορισμός ή το όραμα, δεν είναι κάτι που δεν υπάρχει τώρα και δεν υπάρχει εδώ, αλλά κάτι που δεν υπάρχει ακόμα εδώ, που δεν υπάρχει ακόμα τώρα, αλλά εν δυνάμει είναι εδώ, εν δυνάμει είναι τώρα". Αυτή είναι η διαφορά μου με το φίλο Θεολόγο. Δεν θα ξεκινάγαμε ποτέ γι΄ αυτό το ταξίδι αν δεν υπήρχε εν δυνάμει μέσα μας η όλη πορεία προς την Ιθάκη, χωρίς να υπάρχει Θάκη. Αν νομίζουμε ότι η σωτηρία του κόσμου από την αδικία, την εξουσία, την καταπίεση, την εκμετάλλευση, την ταπείνωση ανθρώπου από άνθρωπο, θα μπορούσε ποτέ να γίνει σαν αφηρημένο ιδεώδες που μας περιμένει εκεί, σαν ένα πρέπει, ποτέ δεν θα ζήσουμε εμείς ή οποιαδήποτε άλλη γενιά, για να ζήσει σε ένα τέτιο λυτρωμένο κόσμο.

Ο κόσμος μπορεί να σωθεί, ακριβώς γιατί κουβαλάει μέσα του τις αντιφάσεις εκείνες, που η έκρηξή τους, γεννάνε την άρνηση αυτού του κόσμου, καταστρέφοντας αυτον τον κόσμο και γεννιώντας έναν καινούργιο κόσμο. Το δυναμικό των αντιφάσεων και η λογική αυτών των αντιφάσεων, η λογική της αρνητικότητας, η διαλεκτική με άλλα λόγια, του όντος οδηγεί στο ξεπέρασμά του. Με τη μορφή που είναι τώρα. Η φράση αυτό που δεν υπάρχει ακόμα, και όχι απλώς το όχι εδώ και το όχι τώρα, είναι φράση του Ερνστ Μπλοχ, είναι η αντίληψη της οντολογίας που δεν μένει σε αυτό που υπάρχει, που είναι παρών, δεν δέχετε μια οντολογία της παρουσίας, αλλά μία μεταφυσική - όχι με την θρησκευτική έννοια του όρου - με τη μεταφυσική, με την έννοια μιας αποδοχής της οντολογίας στα πλαίσια της αντίληψης που λέει ότι κάτι τι υπάρχει ή δεν υπάρχει, η δικιά μας αντίληψη δεν χωρίζει τα πράγματα ανάμεσα σ΄ αυτά που υπάρχουν και σ΄ αυτά που δεν υπάρχουν, η δικιά μας αντίληψη συλλαμβάνει τον κόσμο σαν κάτι που διαρκώς αλλάζει, που βρίσκεται σε κίνηση και αλλαγή, και αυτή η κίνηση και η αλλαγή και το γίγνεσθαι, συντελείται μέσα από αντιφάσεις. Μέσα απο τον σπαραγμό της ύλης.

Χωρίς αυτόν τον εσωτερικό σπαραγμό της ύλης, χωρίς αυτή την εσωτερική αντίφαση, μέσα στον κόσμο τον υλικότατο, τον οποίο ζούμε, ο κόσμος αυτός δεν θα μπορούσε ποτέ να αλλάξει. Να το πάμε στα καθ΄ ημάς, αν δεν υπήρχαν άλυτες αντιφάσεις που κινούνε τον καπιταλισμό και τον οδηγούνε στην παρούσα παγκόσμια κρίση, που ένα ωριμότατο φρούτο της βλέπουμε στην σημερινή εξεγερμένη Αργεντινή, στη Βολιβία κ. ά., δεν θα υπήρχε καμμιά ελπίδα για σοσιαλισμό, για κομμουνιστική προοπτική. Πιστεύουμε στους νόμους κίνησης του καπιταλισμού, που δεν είναι κάποιο μηχανικό πεπρωμένο, αλλά είναι οι ουσιώδεις σχέσεις, για να ορίσουμε το νόμο με τον τρόπο που ο Χέγκελ τον ορίζει στη λογική του, είναι οι ουσιώδεις σχέσεις που μέσα από τις αντιφάσεις και το ξετύλιγμα των αντιφάσεων και την έκρηξη των αντιφάσεων, οδηγεί στη ριζική αλλαγή αυτού που υπάρχει.

Απ΄ αυτή την άποψη, η διαλεκτική, ιστορική, υλιστική κριτική της κριτικής της θρησκείας, που κάνει ο μαρξ, είναι επαναστατική καθώς επικεντρώνεται στην πρακτική κριτική δραστηριότητα, θεωρόντας ότι η απελευθέρωση του ανθρώπου, του καταπιεσμένου, του εκμεταλλευόμενου, του ταπεινωμένου ανθρώπου - μην ξεχνάμε αυτό το τελευταίο, όπως τόσα άλλα έχουν ξεχάσει οι μαρξιστές, πολύ περισσότερα, ίσως, από ότι οι χριστιανοί ξεχάσανε, από ότι έκανε εκείνος ο σύντροφος που κρεμάσανε στο σταυρό ανάμεσα σε δυο ληστές - ας μην ξεχνάμε ότι ο μάρξ, κάπου έλεγε, ότι η δικιά μας κατηγορική αρχή είναι η πλήρης απελευθέρωση από κάθε σχέση, μέσα στην οποία ο άνθρωπος είναι ένα ον εκμεταλλευόμενο, καταπιεσμένο και ταπεινωμένο. Δεν παλεύουμε μόνο για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο ή της καταπίεσης ανθρώπου από άνθρωπο, παλεύουμε και για την εξάλειψη κάθε ταπείνωσης του ανθρώπου από άνθρωπο. Η αξιοπρέπεια δεν είναι μια ηθική αρχή, εξωκοσμική, μεταφυσική για μας, αλλά βρίσκεται στην πεμπτουσία του επαναστατικού, κομμουνιστικού οράματος. Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου την οποία σε κάθε επαναστατική στιγμή την θυμάται ο κανένας, όπως στους δρόμους της Αργεντινής, όταν κατεβαίναν και βαράγανε τις κατσαρόλες, όταν κάναν τις λαϊκές τους συνελεύσεις, λέγανε ότι δεν παλεύουν μόνο γιατί τους κλέψαν τα λεφτά ή επειδή πεινάνε αλλά γιατί τους κλέψαν την αξιοπρέπειά τους, οι ληστές που κυβερνούνε.

Η κριτική που κάνει, λοιπόν, ο μαρξ σ΄ αυτά τα πράγματα γίνεται από τη σκοπιά της αλλαγής του κόσμου, και ο υλισμός του μαρξ δεν μπορεί να είναι παρά Προμηθείκός. Ο ίδιος στον πρόλογο της διατριβής του για τις διαφορές της φιλοσοφίας του Επίκουρου και του Δημόκριτου, έβαλε ένα απόσπασμα από τον Προμηθέα Δεσμότη του Αισχύλου, ένα βιβλίο που ήταν το αγαπημένο του, το διάβαζε δυο τρεις φορές το χρόνο στο πρωτότυπο, στα αρχαία ελληνικά, και όταν πέθανε ο μαρξ το βρήκανε κάτω από το προσκεφάλι του. Τον Προμηθέα Δεσμώτη.

Ο Μαρξ εκεί μιλάει για τον Προμηθέα λέγοντας ότι ήταν ο πρώτος Άγιος του μαρτυρολόγιου της φιλοσοφίας. Παράξενη έκφραση γιατί ταυτίζει την αγιοσύνη, με την τιτανική εξέγερση, απέναντι σε κάθε θεό τύραννο.

Βασικά κείμενα αναφοράς για να μελετήσει κανείς τις απόψεις του Μαρξ περί Θρησκείας, είναι η Εισαγωγή του 1844 στην κριτική της Χεγκελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του δικαίου, είναι το κείμενο κλειδί μέσα από το οποίο για πρώτη φορά ο μαρξ μιλάει για τον επαναστατικό ρόλο του προλεταριάτου, της εργατικής τάξης, και είναι το κείμενο που όλοι ξέρουμε μόνο μία φράση: Η Θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Αλλά όλοι ξεχνάμε τι λέει πριν και τι λέει μετά ο Μαρξ. Η Θρησκεία είναι ταυτόχρονα η θρησκευτική οδύνη, είναι ταυτόχρονα η έκφραση της πραγματικής οδύνηςκαι η διαμαρτυρία ενάντια στην πραγματική οδύνη. Η Θρησκεία είναι ο αναστεναγμός του καταπιεσμένου, η καρδιά ΄ ένα κόσμο χωρίς καρδιά και, σύγχρονα, είναι το πνεύμα μιάς εποχής χωρίς πνεύμα. Είναι το όπιο του λαού. Καλό είναι να σκεφθεί κανένας τι εννοεί.

Αυτό είναι το πρώτο κείμενο, ακόμα η θέση στο Φόϋερμπαχ, ιδιαίτερα η θέση 4, 6 και 7 που αφορούν το θέμα της θρησκείας και φυσικά η πιο συμπικνωμένη για το ποια είναι η θέση του μαρξ για το θέμα της θρησκείας και της ιδεολογίας, βρίσκεται στο Κεφάλαιο στον πρώτο τόμο του στη Θεωρία του Φετιχισμού. Ο μαρξ δεν ζητάει όπως οι αστοί ριζοσπάστες διαφωτιστές απλώς να προχωρήσουμε στην εκκοσμίκευση. Δηλαδή αν καταργήσεις θρησκευτικές αυταπάτες έλυσες το ζήτημα, γιατί όπως λέει οι αλλυσίδες που φοράνε και πάνω τους έχουν μπει τα λουλούδια της θρησκείας, πετάς τα λουλούδια αλλά μένεις με τις αλυσίδες. Την κατάργηση των θρησκευτικών, μεσαιωνικών ιδεολογημάτων, τη διαδέχεται, σε συνθήκες υποτίθεται θανάτου του θεού, μια νέα χυδαιότερη θεολογία της καθημερινότητας, η θεολογία των εμπορευματικών σχέσεων. Και είμαστε εναντίων και στην Αθεη και στην Ενθεη Θεολογία.
Για να τελειώνουμε λοιπόν σύντροφοι του ΡΕΣΑΛΤΟ, το ζήτημα δεν είναι να βγάλεις την φαντασμαγορία και να έχεις την εκκοσμικευμένη μήτρα αλλά να έχεις την αληθινή πραγμάτωση της ουσίας του ανθρώπου. Το ζήτημα λοιπόν, όπως λέει και ο μαρξ δεν είναι να πετάξουμε τα λουλούδια της εκκλησίας και να κρατήσουμε τις αλυσίδες, αλλά να σπάσουμε τις αλυσίδες και να διασώσουμε το άνθος του Αγίου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου